HARIBOL SURALISTA

HARIBOL SURALISTA
Pag-omawon an Kagurangnan, an pursang minabusol kan sakong pluma. Haribol.

Senti Feed [1]

Una wala akong masabi; pero nasesenti ako. Nahalungkat ko to sa mga lumang folder na itinago ko pero di na maisip na buklatin. Inaamin kong di na ako kasing "proud" sa mga salitang ito tulad nung una ko silang nakita sa papel...pero mayroong tinatawag na 'pinagsamahan', na kayang magbigay ng konsiderasyon.

Dito, nakita ko kung ano ang nawala sa akin. At nakita ko rin kung ano ang inani ko mula sa mga taon. Hindi dahilan sa akin na wala namang mangyayari sa pagsisisi kaya wala akong pinagsisisihan, pero dahil tanda ko pa rin na totoo ang galak na naramdaman ko nung kinakatha ko ang mga ito, kaya wala akong "regrets".

Yun. Hindi ko na ibibigay ang kontrebersiya ng mga pangalan na nasa titulo, (siguro matanda na ako para sa intriga) sa halip tawagin na lang natin itong "ang mga nasabi ko sa aking kabataan":

Madaling Araw:
1
Sa aking palagay, dapat matutunan nating matulog nang maaga.
Iwasan na ang pagkakape para hindi padalusdalos ang desisyon
at siko. Dapat may sarili tayong unan at di nakikipagsabunutan
ng kumot. Ang puwede lang nating paghatian ay ang sulok
ng kulambo. Sa ganitong pag-iisip, malinaw tayong magigising
sa umaga, pagkatapos ng malusog na mga panaginip. At hindi
maupong tulala sa harap ng tarangkahan at naghahanap ng antok
sa pagod na mga bato at basag na mga salamin. Mahirap ring maligo
kung nangangalay ang buhok at bitin ang unan. Hindi
maganadang sabunin ang puyat na balat at gambalain
ang pagputok ng taghiyawat. Huwag pamarisan ang laging gising.
Ako na ang bahala, huwag nang mag-alala, sasabihin mo’y
naisulat ko na.


2
Ano nga ba ang nais mong sabihin? Ngunit
kinukwenta ba ang mga salita,
di ba’t numero lang ang binibilang
ba’t pati oras? Naiisip ba ng mga nabubuntis
ngayon na maaaring mawala ang Pag-ibig
sa puso ng kanilang kapwa katawan? At pagpumapatay
ng ipis, dapat bang tawaging bayani
ang tsinelas? Mas mahal ko kasi ang tao
kaysa sa hayop, kahit na lahat tayo
ay humihinga at binuhay sa gatas
ng ina. Ayokong sirain ng hindi nakikita,
ng panahon at ng emosyon! Pabayaan! Sapagkat langit na
sa istupidong daga ang kumalmot sa likod
ng hagdan. Pagsisilbihan mo ba ang telebisyon,
dahil inuulit nito ang nasawi mong mga panaginip?
At pagsarhan ang umaga dahil hinugot ka nito
mula sa iyong pagsamba sa malumanay
na tawag ng kama.
Marami pa akong sasabihin, pero
uulitin ko lamang ang nasabi ko na.
At ikinalulungkot ko,
kung di ko natapatan
ng salita
ang iyong Katahimikan.
Eto ang aking notebook, ubusin mo
ang pahina sa pagpahid sa ‘yong Luha.
Sige na, gayong katawan mo ang huli
kong inibig, huwag mong itago sa akin—
ang iyong Pag-tubig.
3
Ipaliwanag mo nga, ipaliwanag mo nga
ang sarili mo sa akin.
Yung kaya kong lumabas sa pinaka-gabi
at magliwaliw sa iniwan mong mga lugar,
na hindi inaasulto ng karaniwang ilaw:
na aso ng bawat bahay na nag-iingat ng ginto.
O ng opurtunistang hangin, na magnanakaw
ng hininga.
Sige nga, ipaliwanag mo nga ang Takot
sa harap ng aking panginginig.
Tingnan lang natin kung mapipigilan mo
ang kamao kong pupuputok sa ‘yong dibdib.
Hindi ako masamang kaluluwa at hindi maitim
ang puso ko, gusto ko lang sabihin.
At—ah—Oo, mainit ang Gabi pag di ka dumarating.
At ngayong ako’y tunaw, Lamig
paano kita tatanggihan?
Halika’t saluhin ang aking pagkawasak.
Pigilin, walang pag-ibig na kamay,
ang paglawak—ang aking Pag-tubig.


Marami akong nais galawin, baguhin, burahin, pagandahin, ngunit sisirain ko lamang ang “ambience.” Irerespeto ko na lamang ang panahon, pakiramdam, at konteksto ng sitwasyon habang kinakatha ang mga salitang ito. Marahil mas mainam na lamang na ituring ito bilang isang larawan na nakatala sa tubig o sa hamog o sa sapot ng gagamba.

Ako Kalag Omay (2015)

Buhay-Gadan (2014)

Ha'dit sa byahe buda iba pang mga bagahe (2013)

Hamot kan Narumdom (2011)

Suralista: Mga Rawitdawit (2010)

Suralista: Mga Rawitdawit (2010)
Makukua sa: Gabos na Lucky Educ. outlets (Naga, Legazpi, Tabaco, Polangui, Sorsogon); Tabaco: Arden,Imprintados Advertising. Naga: Lucky Educational Supply. O kaya sa 0917 524 2309

Que Lugar Este kan Dayo sa Sadiring Banwa (2009)

Que Lugar Este kan Dayo sa Sadiring Banwa (2009)
"Maunod, magabat. Alagad makamuyahon ta magian basahon, ta makamuyahon saka labas an tanog. Makata, uragon." Gode B. Calleja. Abilable sa gabos na Lucky Educ. Supply Outlets; Kulturang Bikolnon. For inquiries:0917 524 2309

Maynila: Libro ng Pobya (1999)

Maynila: Libro ng Pobya (1999)
Makukua sa gabos na Lucky Educ Supply outlets buda sa Imprintados Ads sa Tabaco City. Para sa mga kahaputan mag-text sa 0917 524 2309

Karangahan Online

Karangahan Online
Karangahan: Pagranga sa Panurat Bikolnon. Kagibo: Jimple Borlagdan. Pinduton an ritrato para makaduman sa Karangahan

On Borlagdan's Poetry


A Rush of Metaphors, Tremor of Cadences, and Sad Subversions
By Tito Genova Valiente
titovaliente@yahoo.com

The first time I read the poems of Jesus Jaime Borlagdan, Jimple to those who know him, I felt immediately the seething movement of the words. There was a rush of metaphors in his works. I immediately liked the feeling that the rhythm caused in one’s reading for poetry, in my book, should always be read aloud. I was hearing the voice. It was a voice that happened to sound from afar and it was struggling to link up with a present that would not easily appear.

It was heartbreaking to feel the form. I felt the lines constricting. I saw the phrases dangling to tease, breaking the code of straight talk and inverting them to seduce the mind to think beyond the words. Somewhere, the poems were reverting back to direct sentences, weakening the art of poetry with its universe of ellipses and nuances, but then as suddenly as the words lightened up, the poems then dipped back into a silent retreat, into a cave, to lick its own wounds from the confrontation that it dared to initiate.

For this column, I decide to share parts of the longer paper I am writing about this poet.

In Karangahan, the poet begins with: Bulebard, ikang muymuyon na salog/ki gatas buda patenteng nakahungko,/ako ngonian kahurona. Borlagdan translates this into:Boulevard, you forlorn river/ of milk and downcast lights/ speak to me now. Savor the translation, for in Bikol that which is a dialog has become an entreaty.)

The poet is always talking to someone but in An istorya ninda, an osipon ta, he talks about a the fruits of some narrative: Ta sa dara nindang korona kita an hadi/ sa krus, kita su may nakatadok na espada./Naitaram na ninda an saindang istorya./Punan ta na man su satong osipon./This I translate as: For in the crown they bear we are the King/ on the cross, with the embedded sword./ Marvel at this construction, as the poet cuts at the word “hadi” and begins the next line with “krus” and the “espada.” Marvel, too, at how he looks at conversion and faith, a process that made us special but also wounded us with ourselves stuck with the sword.

Finally, the poet says those lines of the true believer: They have already spoken their story, now let us begin with our tale. The poet does not have a translation but will the istorya in this line be “history” and osipon be “myth.” Shall these last four lines in the first stanza be both a subversion of our faith embedded in a foreign culture or a celebration of what we are not, and what we have not become?
Puni na an paghidaw. Puni na an pagluwas/hali sa kwartong pano ki luha, puni na/an paghiling sa luwas kan bintana./Puni na an paghidaw para sa binayaan./Puni na an pagsulit sa daluging tinimakan./Puni na an paghidaw sa mga sinugbang utoban. Terrifying lines as the poet calls us to begin the remembering and also begin the moving out from the room full of tears. In the poet’s mind, the lacrimarum vale or valley of tears had become an intimate area for instigating his own release.

The rhythm is there as in a prayer. But it is no prayer. There is the repetition but it is not a plea. There is the self but it is one that has turned away from itself into something else. That self is one that shall face the recollection of the faith that has been burned.

And yet the poet, resolute when he wants to, loves to sing and hint of fear and anxiety. Even when he is merely observing children playing in the rains, he summons images of terrible beauty. The skies become diklom na pinandon na “may luho” (with hole). From this hole, comes the sarong pisi ki sildang/ tisuhon na buminulos. The poet stays with this metaphor with such intensity that the silken thread coming from the hole justifiably becomes luhang garo hipidon na busay/paluwas sa mata/kan dagom. Dark wit and a penchant for the horrifying are tandem graces in these lines.

This is the poet who can, without self-consciousness, tell us of the …haya/kan mga ayam na namimibi/nakakapabuskad ki barahibo/nakakaulakit ki lungsi. He whispers of “halas na rimuranon, malamti/sa hapiyap kan mga bituon.”
This is a startling universe, where dogs pray (and bay), and where fears bloom and paleness afflicts and infects, and serpents are caressed by the stars.