HARIBOL SURALISTA

HARIBOL SURALISTA
Pag-omawon an Kagurangnan, an pursang minabusol kan sakong pluma. Haribol.

Mga Hurop-hurop Hali sa Itom na Notebook 1


Dai akong naisusurat, ta nag babasa pa ako. Agony & Ecstacy, pan duwang beses. Ngonian “Lives” ni Giorgio Vassari.

Yaon ako ngonian sa pig-aapod kong semestral break sa pagsurat. Pagkatapos ki sarong mayumukon na andar kan pagsurat, biglang mauubos o mapundo an itataram. Sa bakanteng an, mga libro an ibalingan ko. Basang garo gutom na hayop. Kun pwede sana nganing dai na magkaturog, magbasa sana. Kaso, malaen sana pag-isip-isipon na pagkatapos kan mga nabasa, dai akong narurumdom. Nagluya na an sakong hutok.

Dai akong maitataram ngonian. Habo ko nang mag-otro kan naitaram ko na. Muya kong makagibo ki bago. Pagmati ko naitaram ko na gabos. Dai ako nakaka-abante. Gusto kong makua an sarong magayon na boses na sakuyang magagamit na haloy. Sarong bagong boses. Bagong imahe o figurative language. Habo ko nang magtanog Ingles o Tagalog an mga gibo ko. Hain an totoong tanog o tingog Tabaco? Iyan an hahanapon ko.
*
26 anyos, tulong bulan pa 27 na. May sirbe daw an kaakian ko? Nagamit ko daw an lawas ki maray? Kusog, dai ka daw nasayang? May naabutan ako sa pag gibo? Habo ko man matapos an buhay na daing naginibong sarong bagay na mahaloy sa kinaban. Pride, ego kan gabos na artista? Maraot daw? An paghagad ki sarong istatwa kan sadiri sa plasa, maraot daw?

Gusto kong magbalik sa mga rason ko kan primero pa sana akong nagtutula: an maitao sa namumutan ko an sarong tula na mapaogma saiya: sa paagi kan pag-utob sa saiyang altar o bangko? Makaulok. Romantiko daw an na gibo? Korni, dapat kuspaan? Kan kita aki pa. Magabat sa daghan pag na-iisip—kan kita aki pa. Garo dalan na lingaw pasiring sa sarong sikretong salog. Ginibo gayod an mga nakaagi kan kita aki pa para pagpatagduan ki luha pag kita gurang na.
Dai ako masuway na an pundasyon kan sakuyang pagsurat yaon siyempre sa sakuyang pagka-aki. Ini an minapahigot sa sakuyang tikab pag mina balik sa pagrumdom. Orog sa gabos an sarong hapon na nag-aagaw an liwanag buda diklom, nakahigda ako sa malipot na sim kan atop mi nakahiling sa panganoron na nawawaran na ki puti.

“Dear Julie Pearl...Dear Julie Pearl...”

Dai ko na masabutan an kantidad kan sitwasyon na ito. Pero an rumdom ko pa iyo an ogma sa sakuyang daghan. Sain daw ginabot an ogmang ini? Naogma sa paghiling sa langit? Sa langit na pawara na an liwanag, may diit na dampog, ordinaryo?

Si Julie Pearl nabasa ko sa sarong magasin pang kolehiyo. Bako su surat an nakagakot sakuya sa giromdom na ini kundi su drawing kan sarong dakulaon na subo o perlas palibot kaini mga lumot kan dagat, sa laog kan perlas pandok ki sarong babayi (si Julie Pearl?) tapos sa baba kan drawing, nakatalikod na lalaki, nakahiling sa perlas.

Mga pagsulnop na arog kaini, nagsusulo-sulo ako sa harong mi sa Tayhi. Nakabukas na an mga ilaw kan ploresent sa mga harong. Pagkaaki ko ining pinadaba ko sa sakuyang laog mala sa pungaw na pigdadara o pigpapahiling kaini. Masiramon daw an mundo na ini. Gusto kong ikumo-kumo sa sadiri ko. An sakong kaakian. Dai ko daw ini nabubutasan.

Nagkapira naman na tula an naisurat ko, na piggagabot ko sa mundo na ini. An daing laog ming harong sa Tayhi, anas espasyo, buda madiklom na mga kwarto. Mga estanteng kahoy na naghahalon ki liwanag. Makintab na paril na malipot, para-pasa ki ngipon (kan kinabayuhan ako ni Taba, aki pa kami, kaya an ngipon ko tipak). Rumirom kan bumbilyang papula na sa ponder. Daing ribok, tuninong na lalong minapahewason sa dakulang harong.

Ini an pigpaparabisita ko. Garo puntod ki sarong gadan na kababata. Kan nabunyagan ako kan kinaban, kan luwas, pinamidbid sa mga kaamigo, sa mga babayi, sa gayon buda lawas, kan nahiling an luwas, luhay-luhay na ining nagadan. Astang namalisyahan ko na sana na pighahanap ko na siya.

Ini an parte sa utak ko na mahalnason pag ikaputan. Garo parong sanang minaagi an ritratong ini.

Tama na.

Enero 9, 2006. 9:25 P.M. Tapos na “Bends” Radiohead.

Ako Kalag Omay (2015)

Buhay-Gadan (2014)

Ha'dit sa byahe buda iba pang mga bagahe (2013)

Hamot kan Narumdom (2011)

Suralista: Mga Rawitdawit (2010)

Suralista: Mga Rawitdawit (2010)
Makukua sa: Gabos na Lucky Educ. outlets (Naga, Legazpi, Tabaco, Polangui, Sorsogon); Tabaco: Arden,Imprintados Advertising. Naga: Lucky Educational Supply. O kaya sa 0917 524 2309

Que Lugar Este kan Dayo sa Sadiring Banwa (2009)

Que Lugar Este kan Dayo sa Sadiring Banwa (2009)
"Maunod, magabat. Alagad makamuyahon ta magian basahon, ta makamuyahon saka labas an tanog. Makata, uragon." Gode B. Calleja. Abilable sa gabos na Lucky Educ. Supply Outlets; Kulturang Bikolnon. For inquiries:0917 524 2309

Maynila: Libro ng Pobya (1999)

Maynila: Libro ng Pobya (1999)
Makukua sa gabos na Lucky Educ Supply outlets buda sa Imprintados Ads sa Tabaco City. Para sa mga kahaputan mag-text sa 0917 524 2309

Karangahan Online

Karangahan Online
Karangahan: Pagranga sa Panurat Bikolnon. Kagibo: Jimple Borlagdan. Pinduton an ritrato para makaduman sa Karangahan

On Borlagdan's Poetry


A Rush of Metaphors, Tremor of Cadences, and Sad Subversions
By Tito Genova Valiente
titovaliente@yahoo.com

The first time I read the poems of Jesus Jaime Borlagdan, Jimple to those who know him, I felt immediately the seething movement of the words. There was a rush of metaphors in his works. I immediately liked the feeling that the rhythm caused in one’s reading for poetry, in my book, should always be read aloud. I was hearing the voice. It was a voice that happened to sound from afar and it was struggling to link up with a present that would not easily appear.

It was heartbreaking to feel the form. I felt the lines constricting. I saw the phrases dangling to tease, breaking the code of straight talk and inverting them to seduce the mind to think beyond the words. Somewhere, the poems were reverting back to direct sentences, weakening the art of poetry with its universe of ellipses and nuances, but then as suddenly as the words lightened up, the poems then dipped back into a silent retreat, into a cave, to lick its own wounds from the confrontation that it dared to initiate.

For this column, I decide to share parts of the longer paper I am writing about this poet.

In Karangahan, the poet begins with: Bulebard, ikang muymuyon na salog/ki gatas buda patenteng nakahungko,/ako ngonian kahurona. Borlagdan translates this into:Boulevard, you forlorn river/ of milk and downcast lights/ speak to me now. Savor the translation, for in Bikol that which is a dialog has become an entreaty.)

The poet is always talking to someone but in An istorya ninda, an osipon ta, he talks about a the fruits of some narrative: Ta sa dara nindang korona kita an hadi/ sa krus, kita su may nakatadok na espada./Naitaram na ninda an saindang istorya./Punan ta na man su satong osipon./This I translate as: For in the crown they bear we are the King/ on the cross, with the embedded sword./ Marvel at this construction, as the poet cuts at the word “hadi” and begins the next line with “krus” and the “espada.” Marvel, too, at how he looks at conversion and faith, a process that made us special but also wounded us with ourselves stuck with the sword.

Finally, the poet says those lines of the true believer: They have already spoken their story, now let us begin with our tale. The poet does not have a translation but will the istorya in this line be “history” and osipon be “myth.” Shall these last four lines in the first stanza be both a subversion of our faith embedded in a foreign culture or a celebration of what we are not, and what we have not become?
Puni na an paghidaw. Puni na an pagluwas/hali sa kwartong pano ki luha, puni na/an paghiling sa luwas kan bintana./Puni na an paghidaw para sa binayaan./Puni na an pagsulit sa daluging tinimakan./Puni na an paghidaw sa mga sinugbang utoban. Terrifying lines as the poet calls us to begin the remembering and also begin the moving out from the room full of tears. In the poet’s mind, the lacrimarum vale or valley of tears had become an intimate area for instigating his own release.

The rhythm is there as in a prayer. But it is no prayer. There is the repetition but it is not a plea. There is the self but it is one that has turned away from itself into something else. That self is one that shall face the recollection of the faith that has been burned.

And yet the poet, resolute when he wants to, loves to sing and hint of fear and anxiety. Even when he is merely observing children playing in the rains, he summons images of terrible beauty. The skies become diklom na pinandon na “may luho” (with hole). From this hole, comes the sarong pisi ki sildang/ tisuhon na buminulos. The poet stays with this metaphor with such intensity that the silken thread coming from the hole justifiably becomes luhang garo hipidon na busay/paluwas sa mata/kan dagom. Dark wit and a penchant for the horrifying are tandem graces in these lines.

This is the poet who can, without self-consciousness, tell us of the …haya/kan mga ayam na namimibi/nakakapabuskad ki barahibo/nakakaulakit ki lungsi. He whispers of “halas na rimuranon, malamti/sa hapiyap kan mga bituon.”
This is a startling universe, where dogs pray (and bay), and where fears bloom and paleness afflicts and infects, and serpents are caressed by the stars.