Haribol Suralista

Paghalat sa tulo
Paglaom an pangaran kan dagat.
Kaya niyani sa tampi kan baybayon
sarong buklod an natipon, buminuhat,
itinuga kan paatras na suklob kan taob.

Daing talang kun magbalik an hukol
sa kada ruso manlaen-laen an kaday:
harong kan mantok, mahalnas na batiris,
mga arikurong kan hewas na wagas.
Iako kan buklod an mga inanod.
Idugang sa unit niyang
siyudad ki tayong.
Pero bako ini an mga pighalat.

Sa duluhan sa oro-inutan
nagpupuon na an pasaka[1].
Pagkatapos hugasan su gadan
idinagos na su basbas[2].
Dai na nadara
kan hidhid[3] kan balyana
an pagsaklot ni aswang
sa mga isusugbang kalag
na pang-amak sa gagamban.

Ini pag-otro sana kan pirmi.
Arog kan pagpasublian
kan taob buda hunas
sa tampi kan baybayon.
Pero yaon sa buklod natipon
an dakol na osipon.
Hale sa mga tawong
runot na an buot
sa timak kan mga tandayag.
Ini daa su inusipan kan bayong
manungod sa masalbar
saindang daing katoninungan.
Propeta daang nagmaan sa dagat
sagkod mabua
sa paghalat sa pag-abot
kan tulo.

Minapatong an panahon ki hibog
sa buklod, pero an hukol warang bareta.
Kan isinuso na sa dulay su lawas
na hudyan na nagpasan kan istoryang ini
nalubong naman sa diklom su mga osipon.

Kaya niyani sarong aldaw
kan nahiling kan mga bagong supang
an pagkagaba kan buklod
dangan sarong gurang an huminawas
hali sa parasang pidaso
gabos sinda sa baybay
su dalagan
dai masabutan su namaanan.
Garo luhay-luhay na tarom sa unit
su ngirit na kaipuhan pang girison
sa pandok kan gurang
na sa lawod natanaw man giraray
lunad sa hukol na labaw
ki paghidaw
padangadang an layag
kan tulong oragon.
Agosto 10 2004.Karangahan.


Pista sa Gadan, kinaagahan

Dai mo huhunaon na Nobyembre ining aga.

Agang kinuramos kan paros an tunog.

Arog sa kinaagahan kan katapusan kan kinaban
an mga kalag na naguong sa satong panganoron
gagaboton kan kalamias kan kahewasan.

Mahahanggianan an tikab sa pagsakat kan gabat.

Ta napasain su girabo kan uran
hadok kan ngabil kan mga naghahayang gadan?
Napasala garong panahon, ta mga rignos nakatugdon
sa koryenteng inalambre, nagtatawong alingahot kan Marso
sa mga bulan na benditado na kan lipot, sambay kan bagyo?

Nagngangarakngak an kalag ko
ta pigsusurod an sinarigsig sa palitada.
Sa dagang ining parong ki gadan na kandila
nagagango pa man an satuyang papa.
Bako makangalas
na ini aldaw ki Nobyembre?

Maski sa mga atop nagsasangaw
an higos ka udto?
Maski an agrutong kan de mano
hapiyap sa talmag kong boot.
Dangoga, nagngangarakngak
an kalag ko.

Nakakasibog daw kita sa panahon
kan satong pagkaaki
pagminaulok na arog kaini?
Sa ikos na pigbugaw an rignos
sa gilid kan pigbalad
sa trangka na buminurikat na daing takot
sa sildang, sa huyop-huyop na kinutaw
sa tubig kan asul na langit.
Sa pagbuklos ta padulag
bakong ini an kasagkoran
kan satuyang pagdalagan?
Kapkapa sa tikab ko,
nagngangarakngak an kalag ko.
Nobyembre 2 2004.Karangahan

Bubon
Sa itsura kan paglupig
an pagkubabaw kan mga awot
sa hubas na bubon.
Dai ko masabutan kun nata
napano ini ki daga
dawa igwa man na ulang
na buhos sa palibot.
Garo hale na mismo saiya
an kahagadan
na tambunan an sadiring rarom.
Ano pa siya kun dai na ini,
kundi marang dugi?
Minaagi sa isip
an mga naghugot.
Anong kagadanan
an muya nindang tapuson
sa paglaylay o pagturon.
Mawot daw nindang ladupon
an sadiring kantil?
Iyo, sinda an ikaon
kan saindang pagkaraot.

Diit na sana,
pagbuminutas na man
sa pagrugba an ulang
na kagtipon kan burabod
buburaon na kan awot
an gabos na manungod
sa bubon.
Kairiba na ining mga ngaran
na nakasurat digdi
na siguro kan dumog-dumog pa
su semento, maingaton
na ikinurit.
Hulyo 31, 2004. TSCES.

Pahunod
Kun nata raot an kinaban
nganang tubod sa sadiri
an padarahan.
Osipon kan mga tanay
sa tiwala daa sa sadiri
an dunong ibunay.
Kaya, ayot-ayota sana ‘noy,
sa pelikula bagang ini
ika an pirming bida.
Pagbinangga ka
banggaa man.
Hiniling kang maraoton?
Malsuki man ki matarumon.
Ta ining kinaban baga
kawat ki arantugan:
umantog ka na
nganing dai ka maantugan.

Lumangkaw,
maging nagngangak-ngak
na angog kan bulod, iyan
daa an maray na gibo
pasunod kan dakol na tawo.
Imbes tumalubo, bako
tumimak sa gapo.
Huyan na payo kan kairibanan
iyo na an an gibuhang sakrangan.
Ata nganing dai makumbabawan
umantog ka na man.
Pero pag dai ka niyani uminayutan
maski ka nadingkilan
maray pa daang lumakaw-lakaw ka na
digdi sa kinaban.

Kun iisipon baga,
sain hale an dagit mo sa daga?
Bakong sa dagit man sana sa sadiri.
Dangan kun ini pa an ootubon
aw, bako na makangalas
kun garo na digdi Gagamban.
Ta an tawong kasarabat-sabat
gari na man sana taga-duman.
Kun umasta, matua.
Pero sa ngohod an ugali.

Hilinga,
duwang motor
an diit pang magsagidan.
Dai man nagduotan
pero su nagdara
su garo nagas-gasan.
Naglosad su duwang sakay.
Bago sinda mag-ayutan,
punduhon ta daw an panahon.
Itunong ta sa parteng
mamudahan pa sana sinda
o mabiyaw ki gugom.
Buhian ta sa isip ninda
an dagit na magbalinghaw
na garo aki.
Matukad ini sa alimpuro kan bulod
bayaan ta sanang makig-umbasan
hanggan sa lumusad na sana ini sa kapagalan.
Dangan ta ipadagos.
Bako man garo arog kaan kakulog
pagkatapos ki haloy na kadaehan
ki laog
an pagdagos giraray sa daghan
kan pagpahunod.
Agosto 2, 2004.Karangahan.4kh.


Natunawan
Duluhan na kahadean
sa tunaw na timakan
suanoy na osipon
an harigeng hurandigan
hala-hala kan mga aki
an kudal na sarig
sa hangos na hirarom
su mapa ikinurit.
Hangaw an linderos
turo an muhon
buda su mamunda
haloy nang nakalubong.
An poder kan trono
nakatukaw sa dampog
pigmangno kan moog
na butang bulakog.

Yaon an digdi ngonian
nakatugdok, nakaulakit
sa itsura na taros
pulinas asin padangadang.
Arog kan paros
lipod na sapuyong sa kadahunan.
Siyudad na nalunod
sa pagtaob kan kalingawan.

Lunad sa abaga
kan daing herak na Habagat
nagdudumig an matang
nakamaan sa tangod ta
su gadan na dato
nakapatos pa sa bodyo
kataning su mga oripon
na pinaghugot sa pasaka.
Agosto 10, 2004.Karangahan.





[1] ritwal kan paglubong sa gadan
[2] ritwal pagkatapos hugasan su gadan; wiwisikan kan balyana ki agua de oro hali sa dahon kan lukban su lawas nganing dai siya(su kalag) matawan ki pasakit ni aswang. Mantang piggigibo ini pigsasabayan ining kanta na an apod kotumba.
[3] ritwal kan pagbulong sa helang na tinao ni aswang. Piggigibo ini kan balyana sa paagi kan pagbugtak ki mga dahon kan buyo buda paroy sa angog kan may helang. Kun nagadan imbes na marahay su ginibuhan kan ritwal na ini boot sabihon nadara na ni aswang su may helang sa gagamban kun sain tatawan siyang dakol na pasakit.