Haribol Suralista: April 01, 2012

Krishna

Posted by Jai Jesus Uy Borlagdan Friday, April 06, 2012 comments (0)

Apisar kan mga pagsadiring iningatan
saro sana an sakuyang yaman.
Sarong giromdom ki aki
Sinaray na maray sa daghan
May kapot siyang bayong,
buda kapot man siya kan bayong
sa pag-ulian ki pagpadaba
Sa hampang kan saiyang ulok
daghan mo pigtutunaw na garo mamis
Sa mata niya pwede ka mabutod
sa paghidaw buda pagkamuot
An unit niya pinaknit sa langit
an minundagan mismo kan katoninungan
Dulo sa gabos na kagayunan
an saro ko sanang yaman
Aram ko an saiyang ngaran.

Sisay man muya maging burak

Posted by Jai Jesus Uy Borlagdan comments (0)

I
Oripon kan Diyos, ako pudua
urawan tinik-tinik pa sana.

Ba'go an supang tulos maluyos
hamot na ipos hugason kan bulos.

Kahiraki akong daing bitis
dai makaagrangay ta daing boses.

Pagtambo ko lamang magkalaog,
imbes sa paros parululabyog.

II
Ako baga dati sarong daraga
namuot sa gayon kan itsura
aldaw banggi sadiri an ranga
dai naukdan mamuot sa iba.

Pinano an lawas, hamot, alahas
Parakanta kan gayon, daing tunong
sagkod dai napapaas.
Dakol na pagma'wot an sakuyang nasambot
pero an isinimbag ko sainda gabos, kulog ki buot.
Nag-ani akong ori sa mga daghan kan babayi,
ta sa saindang mga lalaki ako an aldaw buda banggi!

Kabantogan kan sakong gayon, hamot kan sakong ngaran
bilog na buhay an sakuyang piglanganan
Sagkod sa aldaw kan kagadanan
dai ko ini binutasan.

Kaya ako ngonian sarong burak
Sadiring pagma'wot iyo sako nagbugtak
sa sarong lawas na luway-luway nawawaltak
Ba'go maubos, naglilimos ki hirak.

Paglaom ko na sana iyo an maiatang
sa Kagurangnan na iyo an dapat dulotan
hamot ko buda gayon Saiyang kaogmahan
bako para gamiton sa sadiring katuyohan.

Pudua na ako, maherakon na deboto
idusay ko na an gabos saimo
Sa banal mong gibo, ubaya man ako
Akong ining pagdusa an solamenteng maitatao.

Burabod

Posted by Jai Jesus Uy Borlagdan Monday, April 02, 2012 comments (0)

Nagsungko kami sa tubig
Domingo sa puro kan kapagalan.
Sarong semanang hingowa,
digdi mabalong maghingalo.
Maalingahot an aldaw; malipot an tubig.
Nadudurat sa paglugom; naghahanap ki takig.
Pag naliptan may dahilan
magpaimbong. Kahampang
an alak, maharang na sumsuman.
Pag napaso an dila, dakol na inumon.
Ugaring padagos
an paha,
garo burabod,
dai maubos.

Sa harayo ka sana magigiulok

Posted by Jai Jesus Uy Borlagdan Sunday, April 01, 2012 comments (0)

Ito su bangging tinalikudan ko su sakong lawas sa harampangan.

Wasak na ako pero muya ko pa. Garo kulang pa. Paliog na. An alak. An digwa. An digwa na nagsasalak na sa alak. Pero masupog. Ano na sana taramon kan mga padihon. Madali na man sana ini. Baad pag pigparataram ko sa sadiri kumaskas managgad an oras. Kuta pagpirok ko yaon na ako sa ibang lugar. Lingawan ko na sana na dai ko kaya. Positive thingking baga. Isipon ko na sana na hali akong Saudi, buda pakainom ko naman sana ini. Pwede man gari lansihon an pagmati. Piggigibo ko na baga an. Kusugan ko sana an imagination. Huyan na naman su baso. Mahiling ko sana an kulor kan likido, minariliwoy na ako. Dai masabutan kun tiiinumon o tisusukahon. Banog-banogon ko sana su pulutan. Ano daw kun akuon ko na sanang dai ko na kaya. Urulukan ini. Ugaring muya ko pa. Buda mga barkada ko baga ini. Bakong dapat kuta masabutan ninda? Pagsabot, garo kornihon an sa iribahan mi. Garo pambading. Wasak kun wasak baga kami. Daing tiripwasan sagkod bakong burugsok maglakaw pauli. Pwede man garong sumuka na sana ako sa hampang ninda. Pero pagol na urulukan ini. Haloy ninda an bago malilingawan. Garo man pati su may choice pa man ako. Kun pugulon ko an suka, baad kumuprit lugod ini sa dungo ko. ‘Ta lamang, mas makasupog ito. O baad baga pag-inom ko bumalik su digwa sa baso! Dai na akong dulugan. Kaipuhan ko na ining gibuhon. Ba’go pa makaabot su baso. Buminuhat ako. Luminakaw na daing kiling-kiling. Nadangog ko pa su urulukan sa harayo. Halawigon. Dawa ako nagiulok. Digdi sa harayo, digdi ko sana ini pwede ulukan.

Abril 1, 2011. Cassandra, Pinagbobong, Tabaco City.

Simulakra

Posted by Jai Jesus Uy Borlagdan comments (0)

Piggagakod ko kaito su sakuyang pagkaisi sa tanog kan Hare Krishna sarong matanga sa balkon, nakatukaw, kahampang an pintong nakabukas sa banggi kan inabot ako ki nganang pirot. Kaya buminuhat ako dangan inilakaw-lakaw su sakong yungka sa laog kan harong mantang dai pigbubutasan an pisi kan 108 na pangadyion, padagos sa pag-otro kan maha mantra. Maimbong an sula kan ilaw sa harong buda mala igwang ibang nakalag-kalag, naumayan su mata. Kan nasampot su gabos na kanto kan harong, napirot naman ako kan alingahot sa pagkaluom, mina’wot ko gilayon su balkon buda an pintong bukas sa banggi.

Pag-balik ko ugaring sa balkon, igwa nang nakatukaw sa sakong hinalean. Nakigkig ako bako sa may tawo duman kundi ta dai pwedeng igwang arog kaining tawo duman. Dai ako pwedeng masala kan likod kan itoon. Wara ini sa biswal kong memorya pero garo lukso kan dugo an pakamidbid ko saiya. Garo sana kasuba’go, dai pa nahahaloy, sako itong payong nagtatapok-tapok na sa pirot. Dangan kan akto na siyang patindog, inabtan ako ki makapiripit-bitukang kurab. Dai ko matumbok kun habo kong mahiling niya ako o habo ko siyang mahiling. Hidali akong suminibog. Sa sobrang kaskas, nagkadarakop ko su mga pandok sa likod ko, padulag man sa manlaen-laen na pinto buda paiplian.

Abril 1, 2011. Cassandra Spring Resort, Pinagbobong, Tabaco.

On Borlagdan's Poetry

A Rush of Metaphors, Tremor of Cadences, and Sad Subversions
By Tito Genova Valiente
titovaliente@yahoo.com

The first time I read the poems of Jesus Jaime Borlagdan, Jimple to those who know him, I felt immediately the seething movement of the words. There was a rush of metaphors in his works. I immediately liked the feeling that the rhythm caused in one’s reading for poetry, in my book, should always be read aloud. I was hearing the voice. It was a voice that happened to sound from afar and it was struggling to link up with a present that would not easily appear.

It was heartbreaking to feel the form. I felt the lines constricting. I saw the phrases dangling to tease, breaking the code of straight talk and inverting them to seduce the mind to think beyond the words. Somewhere, the poems were reverting back to direct sentences, weakening the art of poetry with its universe of ellipses and nuances, but then as suddenly as the words lightened up, the poems then dipped back into a silent retreat, into a cave, to lick its own wounds from the confrontation that it dared to initiate.

For this column, I decide to share parts of the longer paper I am writing about this poet.

In Karangahan, the poet begins with: Bulebard, ikang muymuyon na salog/ki gatas buda patenteng nakahungko,/ako ngonian kahurona. Borlagdan translates this into:Boulevard, you forlorn river/ of milk and downcast lights/ speak to me now. Savor the translation, for in Bikol that which is a dialog has become an entreaty.)

The poet is always talking to someone but in An istorya ninda, an osipon ta, he talks about a the fruits of some narrative: Ta sa dara nindang korona kita an hadi/ sa krus, kita su may nakatadok na espada./Naitaram na ninda an saindang istorya./Punan ta na man su satong osipon./This I translate as: For in the crown they bear we are the King/ on the cross, with the embedded sword./ Marvel at this construction, as the poet cuts at the word “hadi” and begins the next line with “krus” and the “espada.” Marvel, too, at how he looks at conversion and faith, a process that made us special but also wounded us with ourselves stuck with the sword.

Finally, the poet says those lines of the true believer: They have already spoken their story, now let us begin with our tale. The poet does not have a translation but will the istorya in this line be “history” and osipon be “myth.” Shall these last four lines in the first stanza be both a subversion of our faith embedded in a foreign culture or a celebration of what we are not, and what we have not become?
Puni na an paghidaw. Puni na an pagluwas/hali sa kwartong pano ki luha, puni na/an paghiling sa luwas kan bintana./Puni na an paghidaw para sa binayaan./Puni na an pagsulit sa daluging tinimakan./Puni na an paghidaw sa mga sinugbang utoban. Terrifying lines as the poet calls us to begin the remembering and also begin the moving out from the room full of tears. In the poet’s mind, the lacrimarum vale or valley of tears had become an intimate area for instigating his own release.

The rhythm is there as in a prayer. But it is no prayer. There is the repetition but it is not a plea. There is the self but it is one that has turned away from itself into something else. That self is one that shall face the recollection of the faith that has been burned.

And yet the poet, resolute when he wants to, loves to sing and hint of fear and anxiety. Even when he is merely observing children playing in the rains, he summons images of terrible beauty. The skies become diklom na pinandon na “may luho” (with hole). From this hole, comes the sarong pisi ki sildang/ tisuhon na buminulos. The poet stays with this metaphor with such intensity that the silken thread coming from the hole justifiably becomes luhang garo hipidon na busay/paluwas sa mata/kan dagom. Dark wit and a penchant for the horrifying are tandem graces in these lines.

This is the poet who can, without self-consciousness, tell us of the …haya/kan mga ayam na namimibi/nakakapabuskad ki barahibo/nakakaulakit ki lungsi. He whispers of “halas na rimuranon, malamti/sa hapiyap kan mga bituon.”
This is a startling universe, where dogs pray (and bay), and where fears bloom and paleness afflicts and infects, and serpents are caressed by the stars.