PAGBALIK SAIMO SA DIKLOM
Kun gigibuhon ko ini
dapat dai akong puso
papanindugan ko an parasaklot
sa sarong sa pagtumang
daing kusog.
Daing tulang an sakong pangaran
para maubo an saiyang pangaipuhan
pabalyo sa daing herak
na salog kan kinaban.
Malinga daw kan boses kong
paratod an kuwerdas
an saiyang pag-ula
kun garapuon siya
kkan mapapanas
na pagpasupog.
Kun sa gusto ko
muya ko na siyang makugos
idara sa dai nin makulog
basogon sa sakuyang kamot.
Kun sa daga kuta
may bubon nin kusog
ta an puso ko dai nin isog
makipaggubutan
sa gubot na kinaban.
Dai akong Diyos na nagsugo ki Abraham
na iatang an sadiring laman.
Ako sana ini
digdi sa malipot na lukas
kan kadaihan.
Ako na saiyang paratao ki pangaran
an saiya man na paragadan.

01/22/04 Tabaco

PAMIBI KAN KAHOY NA SENTENYAL SA BU
Pano Mo daw nailaog
sa sarong pisog
an lawas ko, Kagurangnan?
Ining sanga kong dupa
sa pagsukol sa kinaban
pano tinipig?
An sarabod na gamot
na sa manlaen-laen paduman
sa madiklom na daga
pano inataman, pano hinipid,
nganing pagbusi makua tulos
an dalan pauli sa tubig?
An nagsurupak na dahon
sa naggantol na sanga
pano Mo tinahi?
Anong tingog igwa Ka
na kaitong ako banhi
naapod Mong sumupang
hali sa ati?
Gadan an daga
kun dai an Saimong pagpadaba.
Baog an tubig
kun bako Ika
an mapatomar sakuya.
An uran, an aldaw, an bulan
na minataong namit
sa sakuyang duga,
gabos nakatanggad
sa Saimong pagmukna.
An mga singsing sa sakong lawas
nagbibilang nang milyones
na pagbilog kan bulan
buda pagpasa.
Dai na kaipuhan kuguson
ki sampulong brasong pades
an sakuyang puon
para an edad ko bilangon.

Ogot an paghapot
pagpasuway asin pagkalot
kan mga madunong
sa limpoy ko
nganing matuparan
an tulang na mataram
kun kisay talaga kamot
an naggibo sa kinaban.
Uminabot sa atomo
sagkod sa ukay
pero sa halabang huron
dai nasusog kun sain hali
an buhay.
Warang nakakaaram
kundi Ika sana, Kagurangnan,
na iyo an kuminomo-kumo
sa pisog kan sakong kagabsan.

01/22/04 BMC Naga


AMAY NA AGA SA NAGA
Nagpapaumay an mga kalag
na hinudong kan bangui.
Mururat-murat, namungaw-mungawan,
minaralabar sinda kan takig
na minatarakdag na tagisti.
Mala kaini dumog an mga tinanom,
an mga tinampo pano ki hibi.
Ini an walat kan diklom
na buminuklos na pauli.
Arog kaini an tamang laen
ki panahon. Ta magayon
magpasiring sa dagat
maglapiga sa baybayon,
asin maghalat.
Abo an langit
na an buot may kulog.
Abo an hukol na hagab
kan ilawod.
Maghalat sa nagrarasay
na baybay
asin maghalat
sa nakatukaw na gapo.
Sa pagdoong kan hukol
may kaday na lamos
buda moto-moto.
Mahugpa an uran na mga dagom
ki gurang na daraga
na magumos, mahipid sa dagat
na garo traheng tela.
Ini iwagas asin iheras
na garo traheng tela,
bibilugon asin itatahi
ki sarong gurang na daraga
gamit an naghuhurugpang dagom
kan uran.
Ugaring dai pa lamang
nakakatanang hukol
an Naga.
Hababaw an matris
para magbados nin hinog
na dagat.
Magayon kutang makapurot
ki katoninungan digdi sa gubot.
Hanapa, kun kaiyan may natatada pa
digdi sa daga, hanapa!

02/22/04 BMC Naga


ESTEBAN
Kan inot siguro, Esteban
an Guinobat pirming matadong
kan sa mga kontraryo kan kinaban
kamot mo pa an pighahadong.
kan sa mga para darang karatan
an bungag mo dalugdog,
buda sa balanggay na makadlan
tataramon mo an pigdadangog.
Siguro Esteban kan inot
kan an duminayong moro
inagyat mong bungagan
su mga kahoy nagtarakig
an mga tabay na gamot,
nganing kan dagit
dai mo mabalingan
su mga rimuranon
sa takot nagpatambon
sa kalot.

Ay, ay, ay, Esteban
kan ika pauli na
sa kagadanan,
nagringsal an bangui
nakugay an mga dalan.
Mga dago an pamibi
kan mga babaying nakabelo
sa paghatod sa kalag mo
sa makahoy,
sa lubungan kan mga hadi.

02/23/04 BMC Naga


BAKASYON
Naga, garo sana pag-ako ki liwoy
an paghalon ko saimo
sa sakuyang daghan.
Uminanod ka sa ugat kong lana
sa makinang gadan.
Bakasyon kan mga lawas tang layas
kan pinasilyab mo akong gari kabasan
sarong aranihan, sarong tag-init
kan mga buradol
buda pagbuntog sa labogan.
Paghigda sa awot
sa natad na mahigops mamurak
an pagmati kaini.
Sa limpoy kan mga kahoy
na ramog ki kalibangbang,
atibagros buda basol
sarong badat na udto
sa duyan
an pagmati kaini.

Garo sana paglukso
sa hararom na burabod
pakatukad sa nagaarik-arik
na bulod
an pagrasay ko
pasiring saimo.
Kaito, an Abril
garo pirming udto.
An paros sa kurtina
pirming daing gibo.
Oras kan pagburak
kan mga oro-alasdose.
Oras kan mga primerong
pagmati.
Ta pirot an gabos
kaya naisipan magpasyar
kan Diyos.
Bulawan na sildang
an lawas Niya sa langkoy.
BUlawan man sa lawas
kan daragang bayawas,
bulawan sa dudo
kan bados na tapayas.

Dai naghukol an langit
kan namatean taka.
Nagsurupang sana an ngaran mo
sa gadan na gapo.
Ta may sarong bulanon
na pinalibutan ta an bangui,
dangan naghapot
sa nagtatalibong na bote
kun ano an satuyang
mga pagmate.
Kan sakuya mo itinao
an burak na kasimbagan
kan saimong daghan,
guminibo kang kalot sa panahon
na dai na matatambunan.
Dai ining ibang gibo
kundi an apodon ako
na bumalik sa banguing ito
asin magpalubong
sa paggirumdom.

Antang saro-sarong nagtarakdagan
an mga dahon kan kalendaryo.
Ruminuluhod na
an inasyab na paroy
sa kabasan.
Bumwinelta an hagab
sa mga dalan,
na dati nagbubururak
ki mga dalagan.
Nag-apod naman sako
an sakuyang ulian.
Ini na an pagbalik
kan uran.
Sa sakuyang paha
tinipon takang maray
sa higot kong kamot.
Maski garo ini pagtigbas
sa bitis kan oras,
pagpakihuron sa paros
na magpakugos.
An naginibo ko sana
an hilingon ka
mientras na an naginibo mo sana
an luhay-luhay na isara
an pinto kan lunadan.
Garo ka su uran
na buminulos kaito satuya
garo ka man su uran
na dyandyan sangaw na ki daga.

02/23/04 BMC Naga


(Sa isip ko, bangui, naglalakaw...)
Sa isip ko, bangui, naglalakaw
an paggirumdom.
Katoninungan, sa saimong tarom
nabusi an pungaw
sa daghan ko.
Naglalakaw an pagrumdom
sa mga dalan
na dumog ki tunog.
Mahewas asin daing laog.
Sa saimong tarom, katoninungan
an paggirumdom maagi
sa turorog na harong.
Mahanap, sa pungaw, ki muklat
pang bintana
na iyo an mga bintanang
may patente pang tada.
Sa dai nakakaaram,
ini an mga bintana
kan matanga.
An paggirumdom masirip digdi
mahihiling an laog na kuwarto
kan mga solo-solo,
mahihiling ako.

02/23/04 BMC Naga

BANGUI SA TABACO
Gurano daw kagayon
an planeta kan Kagurangnan
kun an kinaban ta pa sana
arog na kaini?

Giraray, ini sarong langit
na daing gira nin dampog.
Malumoy an salog na binunot
nin ugot.
An mga syudad sa bulan
ilaw na plos.
Igwang pagtubod
na an sildang kaining gatas
na minawagas sa itom na salog
kan paros, pero puting bulawan
na minadaruydoy sa mga palapa,
an minataong namit sa mga gulay
na nagkakaturog sa maimbong
na daga.
An bulawan na ini isabwag pa
kan paghangos kan saradit
na masetas sa sirong kan mga kahoy.
Marambong an natad
kan mga bagay sa diklom
na naririraw sana
sa arog kaining kabanguihon.
Pagsinabi ko na an mga bituon
garo mata kan sarong nagpapadaba
pig-ootro ko sana an naitaram ko na.
Pero hilinga ta an mga bituon mananggad
mata kan nagpapadaba: daing hungok sindang
nag-aapod sa mga kairibang nawawara
sa kadlagan. Nag-aapod sinda satuya
na sinda tabangan na maipaabot
an saindang pangapudan.
An pag-apod nindang ini
an totoong minagibo kan bangui.

Sayang na bangui na dai kamo digdi,
ano daw an saindong piggigibo
kan ini nangyayari?
1/12/04 Tayhi


AGRANGAY
Pighagad ko na magaba
an pangadyion ko
sa kada pagtugdok
nin bagong harigi
sa sakuyang banwa.

Piggigirabuhan an sakuyang bitis
sa tagas kan pigpaparil na kabasan.
An sakuyang daghan nagduduso
sa kada bumbilyang minapalsok
sa bulan. Sa maimat-imat na pangaran
nin basar na sa mga bituon
minalipod.
Sa kada kanal na minapuot
sa salog.

Pigsasaring ako sa bangui
sa sakuyang higdaan
pagnadadangog ko ang pagkalot
sa daga. Garo may pigtatanom
na banhi ki tandayag
sa pusod kan Tabaco.
Mabuhat sarong aldaw
hali sa pagkalubong
sa diklom.

Pagkaaga, narunot ako sa traysikol
kan tinuhon ako kan bagong sinehan
sa likod kan basar.
Pigkaykay ko sa matagas na buhos
an mga gira kan sakuyang mga bitis
na tinimakan kan higanteng poste.


QUE LUGAR ESTE KAN DAYO SA SADIRING BANWA
1.(Pagpamidbid)
Mari na, rabason ta
an sadiri tang banwa.
Satuyang susugon
kan bitis na purospuson
an pigtuturuyo
kan mga bisita.
Bago an gabos
ipamidbid ko muna
Tabaco palan, an sakuyang banwa.
Inapod kaitong Pagkamoot
an baranggay na si Maisog
an may kapot.
Digdi kami matuninong
na nagharong buda nagpuon.
Dayo an nagdara kan simbahan.
Dayo man an tuminukal kan pangaran.
Kun natigbas kuta kan ama
su naghahapot sa daraga niyang kastila
siguro Pagkamoot man giraray
an apod sa satuyang banwa.
Pero hare na kaan
ta uminagi na iyan.

2.(Pagtukad)
Sakaton ta muna
an harong pahingaloan
sa may buol kan Mayon
asin bilog na Tabaco
an satong tanawon.
Hunto duman
an tikab kan siyudad
sa mga nagmamaris-maris
na pantson.
An nakasirip na itong muro
sa kulor buda tindugon
an eskwelahan ni Casaul.
Isla kan San Miguel
itong sawang mabarbon.
Natunawan itong natatanaw mong
islang nakaburad na lamos
sa ilawod kan kampo
ni heneral Pawa.
Dating natutugdukan
kan tukawan kan mga dato.
Napara kan nagbaha
sa bilog na Tabaco.
Istorya kan mga gurang
na pati kaldero nagralataw
dara kan hukol
hale sa banwang natunaw.
Itong halawig na halas sa tahaw
kan mga kwadradong kabasan
an tinampo kan San Carlos
pasiring sa Malinao.
An platong ito
an kawatan sa Tabaco National.
Pier itong nagsusurusuan
na kahon sa may Causwagan.
Mga puting lamesa kan Matagbac
an mga harong na Deca.

3. (Anong lugar ini?)
Kun hali kang Tiwi
buda sa Malinao ka maagi,
sa San Carlos an palaog
sa banwa mi.
"Como esta San Carlos?
Rumdumon nindong
an ngaran nindo bakong santo
kundi kinua sa ngaran
ni Don Carlos Borromeo
sa Que lugar esteng hilang
kan mga dayo."
"Kumusta Pawa! Que lugar este?
Sa dagang ini kan tiempo kastila
an mga pag-iriba kan maisog
na si heneral Pawa
naghingalo sagkod nautsan.
An ngaran kan lugar nindo
an pantson kan saindang pinagalan.
Reparohon mo an dagat Causwagan
sa puro kan mga kabasan
reparohon mo an nakahutad na isla
kan gadan na Natunawan,
an San Miguel na mabarbon
na sawang isla,
reparohon mo an mga kabasan
Pawa an puro kaan,
patulay sa Bombon.
"Karanggahan, como esta?
Kumusta an saimong pagdago
sa kalot kan matanga?
Rumdom mo pa an namit
kan dugi asin daga?
An parong kan udo kan damulag
an ngurobngurob kan nagdadaruydoy
na tubig sa marurugi?
Nata dai ka nang ribok-ribok
ngonian na an bangui may lansang?
Daing pinagkaiba an saimong lipot
sa saimong katoninungan.
Nagkukuriyat an tunog
sa baralag-balag na awot,
kahadean an saimong mga dalan
kan nabuang mga ayam.

Harayo an hiling
dai nagtitinuhan
an kapilya kan instik
buda an dakulang simbahan.
Parasaway sana an parasuway
na salog Tahyhi,
na kun hemateon mong maray
garo naghihibi.
Iyo na an su suanoy na banting
kan kampanang nakalubong
sa parapulinas na baybay,
na kaito an tanog parapaisi
sa mga morong masalakay.
Itahi kan salog kan Tayhi
an baranggay Bacolod, Bombon, San Juan
dangan diyan sa parteng Panal, an Baranghawon.
"Que lugar este? ining istaran kan mga ungman
baranggay kan limpoy buda barang
ining kadlagan kan itom na ispirito!
Baranghawon, Baranghawon an iapod ta
sa lugar nindo!"

Huyan an plasa
buda an kanyon na punggol
nakatutok sa alimpuro
ni Rizal sa altar
kahampang si Kristo
sa balyong tinampo
sa trono kan duwang anghel
na may kapot na kalayo
sa nagkakurulong na masetas
sa Kristo Rey Patio.
Ziga abenyu, CCS, munisipyo
sa palibot.
Nalingawan kong iunabe
sa kaitong fountain
na an tubig berde.
Su mga aking nakakarigos pa duman
sa nagdudugimang lumot
kairidad ko na ngonian,
Inda kun rumdom pa ninda
kun ano su dating yaon
kan dai pa an pagodang iyan.

Sentro kan Tabaco.
Mga department store kan intsik.
Ipangadyi ta sindang darai na digdi
Jods, Settlers, Twins
Waffler, Ziga Arcade
Mayon Bakery, Jade.
Nakatana pa kamong mga bagong supang
kan pan de sal sa panaderyang Mayon?
Naka-bowling sa Settlers
kan bola kan kanyon?
Nakahalo-halo sa Twins
na may libreng barquillo.
Naka sine sa Ziga kan Ben Tambling
dobol wid Bituing Walang Ningning
habang nasusulo kan sigarilyo
Naka-disko sa Jods, naka-nintendo sa Jade
ki Contra buda Super Mario.
Darai na sinda digdi,
ipangadyi ta sinda.
Halat ano ining nasulo?
Ano pa, di su saodan kan Tabaco.
Sa likod kaan Divino.
Sa likod pa Santo Kristo.
Sa puro kan Bonto,
magtoo ka ta malansang San Roque,
magwala ka ta maimat-imat na Cormidal.
"Ano na niyani su pangitorogan mo, Kabong Baldo?
'Si Kristong nagtaram na sabihon ko sa mga tawong,
Magbago! Magbago!'
Iyo baga ini an Que lugar este mo,
Santo Kristo!"
"Ika man Maniogan, como esta?
Maniyogon kan tiempo liberasyon,
ngonian, lalo na sa may doongan
barag-barag an mapamaro sa dalan,
bakong Cormidal na an saimong ngaran?"
"Kumusta baranggay Butete?
Kun dai nagka-ermita
dai maaapod na San Roque.
Iyo man an an saimong Que lugar este."
Sa puro kan San Roque,
sa puro kan Cormidal
sa baybay kan Tayhi buda Bacolod
sagkod sa mga kabasan
kan Pawa buda San Carlos,
an minaubo sa San Miguel, sagkod Rapu-rapu
an minaubo sa gadan na Natunawan
iyo an matinao-taong dagat Causwagan.

Na minahadol man sa baybay
kan San Lorenzo, Salvacion, Fatima,
an masarabat saimo
kun lalaogon mo kami
sa paagi kan Legaspi.
Dai pa tapos ta yaon pa si San Ramon,
Cobong pandayan, si Tagas na heneral
kan duwang kampo kan mga gadan.
Yaon man si Cabangan sa suksokon na kadlagan
nakasagkod si Bongabong sa inutan kan Baranghawon.
An Que lugar este kaining mga santong baranggay?
Sarong bagyo, sarong nakasalbar na lantsa
an nagpangaran na Salvacion sa dating Alola.
Kan an Alola naging Salvacion
an Anglo naging San Ramon.
Igwang duwang Tagas, pequena buda grande
inermitahan su dakula ni Nuestra Senora de Fatima.
Mangnohon na dai nanggad nawawara
sa may mga arog kaining Que lugar este
an sarong Santa buda ermita.

Mari na, sa Angas maduman kita
na dai daa pigtutubuan na awot,
o mag-atop ki butong na binasag
sa Basagan.
Madasmag man kita sa mga bonot ki niyog
nganing madesmayo sa Bunot,
kun dai susugon ta su buhang
sa tahaw kan Buang.
Yaon pa daw si Esteban
na nangagyat na moro sa Guinobat?
Ano daw kun su mga aswang man
sa Mariroc?
Maray pa mag-usol kitang gapong
kinuspa kan Mayon sa Magapo,
o harokan ta oras-oras
an burabod sa Oras.
Kun dai osonan tang niyog, abaka o batag
an nabyading daga sa Oson.
Kun muya nindo hanapon ta kun totoo
su kastilyong kastila sa Quinastillojan.
O kun totoong masuwa sa Sua
o maigot sa Igot
o kun tatao man maggibong oring
si San Isidro kan Boring.

4.(Paglugsot)
Pagbaba ta tapukan tang sensilyo
an mga aki sa gilid kan tinampo,
ta nganing an paglugsot ta
bakong madeskwido.
May mahihiling ka
pero dai ka na magbugnot
kan mga burak buda masetas
na minarambong sana sa lipot
ta maluyos man sana
pagtinanom sa baba.

Maaagihan ta sa Buang
an karigusan na garo daing kasagkoran
an tangga kan hagyanan.
Huyan an bolod sa tahaw kan Quinastillojan
buda Bantayan na buklod kan mga mongan.
An kaitong Rocca Monte maaagihan,
dangan San Antoniong para-gibo
ki liya-liya buda butakang ratan.
San Vicente palaog sa Matagbac
dai na magngalas kun matawo-tawo
ta uro-aldaw nang igwang bulang.
Dangan an bangkilingan buda mahamis na Panal
na an tahaw kaini Tabaco National.
Kun mapa-Pawa kang hidali
bumalda ka na sa Bangkilingan,
kun gusto mong magpa-Tayhi
Karanggahan an agihan.
Kun muya mong magpasaod
sa Panal an dalan.
1/30/04 Tayhi

DILA
Bago daw mangyaring mapara ka
digdi sa daga.
Piriton mong dai makalugad
an saimong dila.
Mala marara, dipisil mapila,
daghan an lubungan kan haldat
na masakit masapa.
Ta masapa daw kan daghan
an haldat na dai nalalapa,
pararom nin pararom
antes masagkod an daga.
Ta makaon man kan ulod
an lawas na gadan,
pirming makakarumdom
an kalag na daing katoninungan.
Mabuwelta an dagit digdi
sa kinaban.
Sa paagi kan lipot na mabatak
sa mga higdaan, masuhay
sa mga kudal, masubol
sa mga nasyon na magtubong
nin tarom.

Bago ka maghale dai ka magwalat
sa kinaban ki haldat.
Na magiging rason
kan saimong pag-otro
sa saimong sasakiton.
Kun igwa man sanang tataramon
na puwedeng itukal,
bako na su maharang,
bako na su maringsal.
1/15/04 Tayhi

(Dawa tumimak ako)
Dawa tumimak ako
sa pabuhat na hukol
dai ko malalangkawan
an paglanyag mong
daing sukol.

Minataros na sa lubungan
an saimong pagsusog
kan tinaram mong
mabuhay ka man otro,
ootrohon mo sa kinaban
na ako an lalayabon.

Sinalbar mo sa kasalan
an mga sinehan na otikon.
Napahiling giraray ako
sa bangui, sa bituon
na nakatungtong
sa nagkikiwang-kiwang
na pangandam:
an arog kaan na tataramon,
kun totoo, dai ko pa daw
kayang butasan.
1/15/04 Tayhi

MATANGA SA SIRONG KAN SAUDAN KAN TABACO
Dai nagkakaturog an mga tinampo
sa kakaubo kan makulor na mga kariton,
na mapakakan sa mga lalaking pinanlingaw
kan riverside.
Nasusupog an mga masanling anino
sa mga naglalamay na para balut,
trangkilong nagtatangka na garong mga puta
sa gilid kan mga saradong tindahan
naghahalat kan mahigop kan masabaw na bonay.
Daing pundo an paglagatik kan mga plato
asin kubyertos, sa maliwanag na mga turo-turo,
dakol an nasusuriaw sa de-gasang minahamot
sa sangaw kan sarsang adobo buda balaw,
na minapakulit man sa makilimos na naghahagad
ki diit na maluto buda sabaw sa matabang kusinera.
Dai natatapos an pagsulo kan mga oring
sa barbikyuhan sa may paradahan, mientras na
napupulnas kan hinang buda luha an koloretes
sa pandok kan daragang parakayab, nakikidangog
sa ngaspakan kan duwang bakla
na nakahurandig sa sarong nagdugimang bangketa
na piggigibong kasilyasan kan mga bulatikon na parot.
Sa tahaw kan tambakan kan basura, oratihon an sarong bua
sa pangangampanyasa mga kahon buda dyaryong
pinatusan ki tinapa, dai nanggad minaako an lapang repolyo
sa suhol ni Balistoy na sanggatos na patos ki stork.
Dai nahihirak an mga tunog sa mga nagnananok
na makilimos, na nagtatamong ki dyaryong may imprentang intsik,
na minayating sa ansod kan kalburo buda duga kan mangga.
Malipot an unit kan paril kan pampublikong saudan.
Nagdudumig na garong luha an singit kan mga harigeng
minaparat sa ihi kan mga buyong buda minamurit
sa gurit kan mga pangaran ki babayi
buda kinurit na lusi.
Madiklom an mga bintana kan dambuhalang semento
sa sentro kan banwaan, minaati an langit sa paglabar
kan murit kan kalumaan.
May pigngungurobngurob na pangadyion an nangarayakaya
na ngimot kan mga imburnal, hakog sa hasang, ubak asin dugi;
sa sobrang bata kan hangaw kaini, dai lamang minakiling
an sarong de-walkman na para-traysikol
sa aking nag-uula, ta nabayaan kan byahe pauli

BANGUI SA TABACO
Gurano daw kagayon
an planeta kan Kagurangnan
kun an kinaban ta pa sana
arog na kaini?

Giraray, ini sarong langit
na daing gira nin dampog.
Malumoy an salog* na binunot *floor
nin ugot.
An mga syudad sa bulan
ilaw na plos.
Igwang pagtubod
na an sildang kaining gatas
na minawagas sa itom na salog* *river
kan paros, pero puting bulawan
na minadaruydoy sa mga palapa,
an minataong namit sa mga gulay
na nagkakaturog sa maimbong
na daga.
An bulawan na ini isabwag pa
kan paghangos kan saradit
na masetas sa sirong kan mga kahoy.
Marambong an natad
kan mga bagay sa diklom
na naririraw sana
sa arog kaining kabanguihon.
Pagsinabi ko na an mga bituon
garo mata kan sarong nagpapadaba
pig-ootro ko sana an naitaram ko na.
Pero hilinga ta an mga bituon mananggad
mata kan nagpapadaba: daing hungok sindang
nag-aapod sa mga kairibang nawawara
sa kadlagan. Nag-aapod sinda satuya
na sinda tabangan na maipaabot
an saindang pangapudan.
An pag-apod nindang ini
an totoong minagibo kan bangui.

Sayang na bangui na dai kamo digdi,
ano daw an saindong piggigibo
kan ini nangyayari?
1/12/04 Tayhi


AGRANGAY
Pighagad ko na magaba
an pangadyion ko
sa kada pagtugdok
nin bagong harigi
sa sakuyang banwa.

Piggigirabuhan an sakuyang bitis
sa tagas kan pigpaparil na kabasan.
An sakuyang daghan nagduduso
sa kada bumbilyang minapalsok
sa bulan. Sa maimat-imat na pangaran
nin basar na sa mga bituon
minalipod.
Sa kada kanal na minapuot
sa salog.

Pigsasaring ako sa bangui
sa sakuyang higdaan
pagnadadangog ko ang pagkalot
sa daga. Garo may pigtatanom
na banhi ki tandayag
sa pusod kan Tabaco.
Mabuhat sarong aldaw
hali sa pagkalubong
sa diklom.

Pagkaaga, narunot ako sa traysikol
kan tinuhon ako kan bagong sinehan
sa likod kan basar.
Pigkaykay ko sa matagas na buhos
an mga gira kan sakuyang mga bitis
na tinimakan kan higanteng poste.


QUE LUGAR ESTE KAN DAYO SA SADIRING BANWA
1.(Pagpamidbid)
Mari na, rabason ta
an sadiri tang banwa.
Satuyang susugon
kan bitis na purospuson
an pigtuturuyo
kan mga bisita.
Bago an gabos
ipamidbid ko muna
Tabaco palan, an sakuyang banwa.
Inapod kaitong Pagkamoot
an baranggay na si Maisog
an may kapot.
Digdi kami matuninong
na nagharong buda nagpuon.
Dayo an nagdara kan simbahan.
Dayo man an tuminukal kan pangaran.
Kun natigbas kuta kan ama
su naghahapot sa daraga niyang kastila
siguro Pagkamoot man giraray
an apod sa satuyang banwa.
Pero hare na kaan
ta uminagi na iyan.

2.(Pagtukad)
Sakaton ta muna
an harong pahingaloan
sa may buol kan Mayon
asin bilog na Tabaco
an satong tanawon.
Hunto duman
an tikab kan siyudad
sa mga nagmamaris-maris
na pantson.
An nakasirip na itong muro
sa kulor buda tindugon
an eskwelahan ni Casaul.
Isla kan San Miguel
itong sawang mabarbon.
Natunawan itong natatanaw mong
islang nakaburad na lamos
sa ilawod kan kampo
ni heneral Pawa.
Dating natutugdukan
kan tukawan kan mga dato.
Napara kan nagbaha
sa bilog na Tabaco.
Istorya kan mga gurang
na pati kaldero nagralataw
dara kan hukol
hale sa banwang natunaw.
Itong halawig na halas sa tahaw
kan mga kwadradong kabasan
an tinampo kan San Carlos
pasiring sa Malinao.
An platong ito
an kawatan sa Tabaco National.
Pier itong nagsusurusuan
na kahon sa may Causwagan.
Mga puting lamesa kan Matagbac
an mga harong na Deca.

3. (Anong lugar ini?)
Kun hali kang Tiwi
buda sa Malinao ka maagi,
sa San Carlos an palaog
sa banwa mi.
"Como esta San Carlos?
Rumdumon nindong
an ngaran nindo bakong santo
kundi kinua sa ngaran
ni Don Carlos Borromeo
sa Que lugar esteng hilang
kan mga dayo."
"Kumusta Pawa! Que lugar este?
Sa dagang ini kan tiempo kastila
an mga pag-iriba kan maisog
na si heneral Pawa
naghingalo sagkod nautsan.
An ngaran kan lugar nindo
an pantson kan saindang pinagalan.
Reparohon mo an dagat Causwagan
sa puro kan mga kabasan
reparohon mo an nakahutad na isla
kan gadan na Natunawan,
an San Miguel na mabarbon
na sawang isla,
reparohon mo an mga kabasan
Pawa an puro kaan,
patulay sa Bombon.
"Karanggahan, como esta?
Kumusta an saimong pagdago
sa kalot kan matanga?
Rumdom mo pa an namit
kan dugi asin daga?
An parong kan udo kan damulag
an ngurobngurob kan nagdadaruydoy
na tubig sa marurugi?
Nata dai ka nang ribok-ribok
ngonian na an bangui may lansang?
Daing pinagkaiba an saimong lipot
sa saimong katoninungan.
Nagkukuriyat an tunog
sa baralag-balag na awot,
kahadean an saimong mga dalan
kan nabuang mga ayam.

Harayo an hiling
dai nagtitinuhan
an kapilya kan instik
buda an dakulang simbahan.
Parasaway sana an parasuway
na salog Tahyhi,
na kun hemateon mong maray
garo naghihibi.
Iyo na an su suanoy na banting
kan kampanang nakalubong
sa parapulinas na baybay,
na kaito an tanog parapaisi
sa mga morong masalakay.
Itahi kan salog kan Tayhi
an baranggay Bacolod, Bombon, San Juan
dangan diyan sa parteng Panal, an Baranghawon.
"Que lugar este? ining istaran kan mga ungman
baranggay kan limpoy buda barang
ining kadlagan kan itom na ispirito!
Baranghawon, Baranghawon an iapod ta
sa lugar nindo!"

Huyan an plasa
buda an kanyon na punggol
nakatutok sa alimpuro
ni Rizal sa altar
kahampang si Kristo
sa balyong tinampo
sa trono kan duwang anghel
na may kapot na kalayo
sa nagkakurulong na masetas
sa Kristo Rey Patio.
Ziga abenyu, CCS, munisipyo
sa palibot.
Nalingawan kong iunabe
sa kaitong fountain
na an tubig berde.
Su mga aking nakakarigos pa duman
sa nagdudugimang lumot
kairidad ko na ngonian,
Inda kun rumdom pa ninda
kun ano su dating yaon
kan dai pa an pagodang iyan.

Sentro kan Tabaco.
Mga department store kan intsik.
Ipangadyi ta sindang darai na digdi
Jods, Settlers, Twins
Waffler, Ziga Arcade
Mayon Bakery, Jade.
Nakatana pa kamong mga bagong supang
kan pan de sal sa panaderyang Mayon?
Naka-bowling sa Settlers
kan bola kan kanyon?
Nakahalo-halo sa Twins
na may libreng barquillo.
Naka sine sa Ziga kan Ben Tambling
dobol wid Bituing Walang Ningning
habang nasusulo kan sigarilyo
Naka-disko sa Jods, naka-nintendo sa Jade
ki Contra buda Super Mario.
Darai na sinda digdi,
ipangadyi ta sinda.
Halat ano ining nasulo?
Ano pa, di su saodan kan Tabaco.
Sa likod kaan Divino.
Sa likod pa Santo Kristo.
Sa puro kan Bonto,
magtoo ka ta malansang San Roque,
magwala ka ta maimat-imat na Cormidal.
"Ano na niyani su pangitorogan mo, Kabong Baldo?
'Si Kristong nagtaram na sabihon ko sa mga tawong,
Magbago! Magbago!'
Iyo baga ini an Que lugar este mo,
Santo Kristo!"
"Ika man Maniogan, como esta?
Maniyogon kan tiempo liberasyon,
ngonian, lalo na sa may doongan
barag-barag an mapamaro sa dalan,
bakong Cormidal na an saimong ngaran?"
"Kumusta baranggay Butete?
Kun dai nagka-ermita
dai maaapod na San Roque.
Iyo man an an saimong Que lugar este."
Sa puro kan San Roque,
sa puro kan Cormidal
sa baybay kan Tayhi buda Bacolod
sagkod sa mga kabasan
kan Pawa buda San Carlos,
an minaubo sa San Miguel, sagkod Rapu-rapu
an minaubo sa gadan na Natunawan
iyo an matinao-taong dagat Causwagan.

Na minahadol man sa baybay
kan San Lorenzo, Salvacion, Fatima,
an masarabat saimo
kun lalaogon mo kami
sa paagi kan Legaspi.
Dai pa tapos ta yaon pa si San Ramon,
Cobong pandayan, si Tagas na heneral
kan duwang kampo kan mga gadan.
Yaon man si Cabangan sa suksokon na kadlagan
nakasagkod si Bongabong sa inutan kan Baranghawon.
An Que lugar este kaining mga santong baranggay?
Sarong bagyo, sarong nakasalbar na lantsa
an nagpangaran na Salvacion sa dating Alola.
Kan an Alola naging Salvacion
an Anglo naging San Ramon.
Igwang duwang Tagas, pequena buda grande
inermitahan su dakula ni Nuestra Senora de Fatima.
Mangnohon na dai nanggad nawawara
sa may mga arog kaining Que lugar este
an sarong Santa buda ermita.

Mari na, sa Angas maduman kita
na dai daa pigtutubuan na awot,
o mag-atop ki butong na binasag
sa Basagan.
Madasmag man kita sa mga bonot ki niyog
nganing madesmayo sa Bunot,
kun dai susugon ta su buhang
sa tahaw kan Buang.
Yaon pa daw si Esteban
na nangagyat na moro sa Guinobat?
Ano daw kun su mga aswang man
sa Mariroc?
Maray pa mag-usol kitang gapong
kinuspa kan Mayon sa Magapo,
o harokan ta oras-oras
an burabod sa Oras.
Kun dai osonan tang niyog, abaka o batag
an nabyading daga sa Oson.
Kun muya nindo hanapon ta kun totoo
su kastilyong kastila sa Quinastillojan.
O kun totoong masuwa sa Sua
o maigot sa Igot
o kun tatao man maggibong oring
si San Isidro kan Boring.

4.(Paglugsot)
Pagbaba ta tapukan tang sensilyo
an mga aki sa gilid kan tinampo,
ta nganing an paglugsot ta
bakong madeskwido.
May mahihiling ka
pero dai ka na magbugnot
kan mga burak buda masetas
na minarambong sana sa lipot
ta maluyos man sana
pagtinanom sa baba.

Maaagihan ta sa Buang
an karigusan na garo daing kasagkoran
an tangga kan hagyanan.
Huyan an bolod sa tahaw kan Quinastillojan
buda Bantayan na buklod kan mga mongan.
An kaitong Rocca Monte maaagihan,
dangan San Antoniong para-gibo
ki liya-liya buda butakang ratan.
San Vicente palaog sa Matagbac
dai na magngalas kun matawo-tawo
ta uro-aldaw nang igwang bulang.
Dangan an bangkilingan buda mahamis na Panal
na an tahaw kaini Tabaco National.
Kun mapa-Pawa kang hidali
bumalda ka na sa Bangkilingan,
kun gusto mong magpa-Tayhi
Karanggahan an agihan.
Kun muya mong magpasaod
sa Panal an dalan.
1/30/04 Tayhi

DILA
Bago daw mangyaring mapara ka
digdi sa daga.
Piriton mong dai makalugad
an saimong dila.
Mala marara, dipisil mapila,
daghan an lubungan kan haldat
na masakit masapa.
Ta masapa daw kan daghan
an haldat na dai nalalapa,
pararom nin pararom
antes masagkod an daga.
Ta makaon man kan ulod
an lawas na gadan,
pirming makakarumdom
an kalag na daing katoninungan.
Mabuwelta an dagit digdi
sa kinaban.
Sa paagi kan lipot na mabatak
sa mga higdaan, masuhay
sa mga kudal, masubol
sa mga nasyon na magtubong
nin tarom.

Bago ka maghale dai ka magwalat
sa kinaban ki haldat.
Na magiging rason
kan saimong pag-otro
sa saimong sasakiton.
Kun igwa man sanang tataramon
na puwedeng itukal,
bako na su maharang,
bako na su maringsal.
1/15/04 Tayhi

(Dawa tumimak ako)
Dawa tumimak ako
sa pabuhat na hukol
dai ko malalangkawan
an paglanyag mong
daing sukol.

Minataros na sa lubungan
an saimong pagsusog
kan tinaram mong
mabuhay ka man otro,
ootrohon mo sa kinaban
na ako an lalayabon.

Sinalbar mo sa kasalan
an mga sinehan na otikon.
Napahiling giraray ako
sa bangui, sa bituon
na nakatungtong
sa nagkikiwang-kiwang
na pangandam:
an arog kaan na tataramon,
kun totoo, dai ko pa daw
kayang butasan.
1/15/04 Tayhi

MATANGA SA SIRONG KAN SAUDAN KAN TABACO
Dai nagkakaturog an mga tinampo
sa kakaubo kan makulor na mga kariton,
na mapakakan sa mga lalaking pinanlingaw
kan riverside.
Nasusupog an mga masanling anino
sa mga naglalamay na para balut,
trangkilong nagtatangka na garong mga puta
sa gilid kan mga saradong tindahan
naghahalat kan mahigop kan masabaw na bonay.
Daing pundo an paglagatik kan mga plato
asin kubyertos, sa maliwanag na mga turo-turo,
dakol an nasusuriaw sa de-gasang minahamot
sa sangaw kan sarsang adobo buda balaw,
na minapakulit man sa makilimos na naghahagad
ki diit na maluto buda sabaw sa matabang kusinera.
Dai natatapos an pagsulo kan mga oring
sa barbikyuhan sa may paradahan, mientras na
napupulnas kan hinang buda luha an koloretes
sa pandok kan daragang parakayab, nakikidangog
sa ngaspakan kan duwang bakla
na nakahurandig sa sarong nagdugimang bangketa
na piggigibong kasilyasan kan mga bulatikon na parot.
Sa tahaw kan tambakan kan basura, oratihon an sarong bua
sa pangangampanyasa mga kahon buda dyaryong
pinatusan ki tinapa, dai nanggad minaako an lapang repolyo
sa suhol ni Balistoy na sanggatos na patos ki stork.
Dai nahihirak an mga tunog sa mga nagnananok
na makilimos, na nagtatamong ki dyaryong may imprentang intsik,
na minayating sa ansod kan kalburo buda duga kan mangga.
Malipot an unit kan paril kan pampublikong saudan.
Nagdudumig na garong luha an singit kan mga harigeng
minaparat sa ihi kan mga buyong buda minamurit
sa gurit kan mga pangaran ki babayi
buda kinurit na lusi.
Madiklom an mga bintana kan dambuhalang semento
sa sentro kan banwaan, minaati an langit sa paglabar
kan murit kan kalumaan.
May pigngungurobngurob na pangadyion an nangarayakaya
na ngimot kan mga imburnal, hakog sa hasang, ubak asin dugi;
sa sobrang bata kan hangaw kaini, dai lamang minakiling
an sarong de-walkman na para-traysikol
sa aking nag-uula, ta nabayaan kan byahe pauli.

BANGUI SA TABACO
Gurano daw kagayon
an planeta kan Kagurangnan
kun an kinaban ta pa sana
arog na kaini?

Giraray, ini sarong langit
na daing gira nin dampog.
Malumoy an salog* na binunot *floor
nin ugot.
An mga syudad sa bulan
ilaw na plos.
Igwang pagtubod
na an sildang kaining gatas
na minawagas sa itom na salog* *river
kan paros, pero puting bulawan
na minadaruydoy sa mga palapa,
an minataong namit sa mga gulay
na nagkakaturog sa maimbong
na daga.
An bulawan na ini isabwag pa
kan paghangos kan saradit
na masetas sa sirong kan mga kahoy.
Marambong an natad
kan mga bagay sa diklom
na naririraw sana
sa arog kaining kabanguihon.
Pagsinabi ko na an mga bituon
garo mata kan sarong nagpapadaba
pig-ootro ko sana an naitaram ko na.
Pero hilinga ta an mga bituon mananggad
mata kan nagpapadaba: daing hungok sindang
nag-aapod sa mga kairibang nawawara
sa kadlagan. Nag-aapod sinda satuya
na sinda tabangan na maipaabot
an saindang pangapudan.
An pag-apod nindang ini
an totoong minagibo kan bangui.

Sayang na bangui na dai kamo digdi,
ano daw an saindong piggigibo
kan ini nangyayari?
1/12/04 Tayhi


AGRANGAY
Pighagad ko na magaba
an pangadyion ko
sa kada pagtugdok
nin bagong harigi
sa sakuyang banwa.

Piggigirabuhan an sakuyang bitis
sa tagas kan pigpaparil na kabasan.
An sakuyang daghan nagduduso
sa kada bumbilyang minapalsok
sa bulan. Sa maimat-imat na pangaran
nin basar na sa mga bituon
minalipod.
Sa kada kanal na minapuot
sa salog.

Pigsasaring ako sa bangui
sa sakuyang higdaan
pagnadadangog ko ang pagkalot
sa daga. Garo may pigtatanom
na banhi ki tandayag
sa pusod kan Tabaco.
Mabuhat sarong aldaw
hali sa pagkalubong
sa diklom.

Pagkaaga, narunot ako sa traysikol
kan tinuhon ako kan bagong sinehan
sa likod kan basar.
Pigkaykay ko sa matagas na buhos
an mga gira kan sakuyang mga bitis
na tinimakan kan higanteng poste.


QUE LUGAR ESTE KAN DAYO SA SADIRING BANWA
1.(Pagpamidbid)
Mari na, rabason ta
an sadiri tang banwa.
Satuyang susugon
kan bitis na purospuson
an pigtuturuyo
kan mga bisita.
Bago an gabos
ipamidbid ko muna
Tabaco palan, an sakuyang banwa.
Inapod kaitong Pagkamoot
an baranggay na si Maisog
an may kapot.
Digdi kami matuninong
na nagharong buda nagpuon.
Dayo an nagdara kan simbahan.
Dayo man an tuminukal kan pangaran.
Kun natigbas kuta kan ama
su naghahapot sa daraga niyang kastila
siguro Pagkamoot man giraray
an apod sa satuyang banwa.
Pero hare na kaan
ta uminagi na iyan.

2.(Pagtukad)
Sakaton ta muna
an harong pahingaloan
sa may buol kan Mayon
asin bilog na Tabaco
an satong tanawon.
Hunto duman
an tikab kan siyudad
sa mga nagmamaris-maris
na pantson.
An nakasirip na itong muro
sa kulor buda tindugon
an eskwelahan ni Casaul.
Isla kan San Miguel
itong sawang mabarbon.
Natunawan itong natatanaw mong
islang nakaburad na lamos
sa ilawod kan kampo
ni heneral Pawa.
Dating natutugdukan
kan tukawan kan mga dato.
Napara kan nagbaha
sa bilog na Tabaco.
Istorya kan mga gurang
na pati kaldero nagralataw
dara kan hukol
hale sa banwang natunaw.
Itong halawig na halas sa tahaw
kan mga kwadradong kabasan
an tinampo kan San Carlos
pasiring sa Malinao.
An platong ito
an kawatan sa Tabaco National.
Pier itong nagsusurusuan
na kahon sa may Causwagan.
Mga puting lamesa kan Matagbac
an mga harong na Deca.

3. (Anong lugar ini?)
Kun hali kang Tiwi
buda sa Malinao ka maagi,
sa San Carlos an palaog
sa banwa mi.
"Como esta San Carlos?
Rumdumon nindong
an ngaran nindo bakong santo
kundi kinua sa ngaran
ni Don Carlos Borromeo
sa Que lugar esteng hilang
kan mga dayo."
"Kumusta Pawa! Que lugar este?
Sa dagang ini kan tiempo kastila
an mga pag-iriba kan maisog
na si heneral Pawa
naghingalo sagkod nautsan.
An ngaran kan lugar nindo
an pantson kan saindang pinagalan.
Reparohon mo an dagat Causwagan
sa puro kan mga kabasan
reparohon mo an nakahutad na isla
kan gadan na Natunawan,
an San Miguel na mabarbon
na sawang isla,
reparohon mo an mga kabasan
Pawa an puro kaan,
patulay sa Bombon.
"Karanggahan, como esta?
Kumusta an saimong pagdago
sa kalot kan matanga?
Rumdom mo pa an namit
kan dugi asin daga?
An parong kan udo kan damulag
an ngurobngurob kan nagdadaruydoy
na tubig sa marurugi?
Nata dai ka nang ribok-ribok
ngonian na an bangui may lansang?
Daing pinagkaiba an saimong lipot
sa saimong katoninungan.
Nagkukuriyat an tunog
sa baralag-balag na awot,
kahadean an saimong mga dalan
kan nabuang mga ayam.

Harayo an hiling
dai nagtitinuhan
an kapilya kan instik
buda an dakulang simbahan.
Parasaway sana an parasuway
na salog Tahyhi,
na kun hemateon mong maray
garo naghihibi.
Iyo na an su suanoy na banting
kan kampanang nakalubong
sa parapulinas na baybay,
na kaito an tanog parapaisi
sa mga morong masalakay.
Itahi kan salog kan Tayhi
an baranggay Bacolod, Bombon, San Juan
dangan diyan sa parteng Panal, an Baranghawon.
"Que lugar este? ining istaran kan mga ungman
baranggay kan limpoy buda barang
ining kadlagan kan itom na ispirito!
Baranghawon, Baranghawon an iapod ta
sa lugar nindo!"

Huyan an plasa
buda an kanyon na punggol
nakatutok sa alimpuro
ni Rizal sa altar
kahampang si Kristo
sa balyong tinampo
sa trono kan duwang anghel
na may kapot na kalayo
sa nagkakurulong na masetas
sa Kristo Rey Patio.
Ziga abenyu, CCS, munisipyo
sa palibot.
Nalingawan kong iunabe
sa kaitong fountain
na an tubig berde.
Su mga aking nakakarigos pa duman
sa nagdudugimang lumot
kairidad ko na ngonian,
Inda kun rumdom pa ninda
kun ano su dating yaon
kan dai pa an pagodang iyan.

Sentro kan Tabaco.
Mga department store kan intsik.
Ipangadyi ta sindang darai na digdi
Jods, Settlers, Twins
Waffler, Ziga Arcade
Mayon Bakery, Jade.
Nakatana pa kamong mga bagong supang
kan pan de sal sa panaderyang Mayon?
Naka-bowling sa Settlers
kan bola kan kanyon?
Nakahalo-halo sa Twins
na may libreng barquillo.
Naka sine sa Ziga kan Ben Tambling
dobol wid Bituing Walang Ningning
habang nasusulo kan sigarilyo
Naka-disko sa Jods, naka-nintendo sa Jade
ki Contra buda Super Mario.
Darai na sinda digdi,
ipangadyi ta sinda.
Halat ano ining nasulo?
Ano pa, di su saodan kan Tabaco.
Sa likod kaan Divino.
Sa likod pa Santo Kristo.
Sa puro kan Bonto,
magtoo ka ta malansang San Roque,
magwala ka ta maimat-imat na Cormidal.
"Ano na niyani su pangitorogan mo, Kabong Baldo?
'Si Kristong nagtaram na sabihon ko sa mga tawong,
Magbago! Magbago!'
Iyo baga ini an Que lugar este mo,
Santo Kristo!"
"Ika man Maniogan, como esta?
Maniyogon kan tiempo liberasyon,
ngonian, lalo na sa may doongan
barag-barag an mapamaro sa dalan,
bakong Cormidal na an saimong ngaran?"
"Kumusta baranggay Butete?
Kun dai nagka-ermita
dai maaapod na San Roque.
Iyo man an an saimong Que lugar este."
Sa puro kan San Roque,
sa puro kan Cormidal
sa baybay kan Tayhi buda Bacolod
sagkod sa mga kabasan
kan Pawa buda San Carlos,
an minaubo sa San Miguel, sagkod Rapu-rapu
an minaubo sa gadan na Natunawan
iyo an matinao-taong dagat Causwagan.

Na minahadol man sa baybay
kan San Lorenzo, Salvacion, Fatima,
an masarabat saimo
kun lalaogon mo kami
sa paagi kan Legaspi.
Dai pa tapos ta yaon pa si San Ramon,
Cobong pandayan, si Tagas na heneral
kan duwang kampo kan mga gadan.
Yaon man si Cabangan sa suksokon na kadlagan
nakasagkod si Bongabong sa inutan kan Baranghawon.
An Que lugar este kaining mga santong baranggay?
Sarong bagyo, sarong nakasalbar na lantsa
an nagpangaran na Salvacion sa dating Alola.
Kan an Alola naging Salvacion
an Anglo naging San Ramon.
Igwang duwang Tagas, pequena buda grande
inermitahan su dakula ni Nuestra Senora de Fatima.
Mangnohon na dai nanggad nawawara
sa may mga arog kaining Que lugar este
an sarong Santa buda ermita.

Mari na, sa Angas maduman kita
na dai daa pigtutubuan na awot,
o mag-atop ki butong na binasag
sa Basagan.
Madasmag man kita sa mga bonot ki niyog
nganing madesmayo sa Bunot,
kun dai susugon ta su buhang
sa tahaw kan Buang.
Yaon pa daw si Esteban
na nangagyat na moro sa Guinobat?
Ano daw kun su mga aswang man
sa Mariroc?
Maray pa mag-usol kitang gapong
kinuspa kan Mayon sa Magapo,
o harokan ta oras-oras
an burabod sa Oras.
Kun dai osonan tang niyog, abaka o batag
an nabyading daga sa Oson.
Kun muya nindo hanapon ta kun totoo
su kastilyong kastila sa Quinastillojan.
O kun totoong masuwa sa Sua
o maigot sa Igot
o kun tatao man maggibong oring
si San Isidro kan Boring.

4.(Paglugsot)
Pagbaba ta tapukan tang sensilyo
an mga aki sa gilid kan tinampo,
ta nganing an paglugsot ta
bakong madeskwido.
May mahihiling ka
pero dai ka na magbugnot
kan mga burak buda masetas
na minarambong sana sa lipot
ta maluyos man sana
pagtinanom sa baba.

Maaagihan ta sa Buang
an karigusan na garo daing kasagkoran
an tangga kan hagyanan.
Huyan an bolod sa tahaw kan Quinastillojan
buda Bantayan na buklod kan mga mongan.
An kaitong Rocca Monte maaagihan,
dangan San Antoniong para-gibo
ki liya-liya buda butakang ratan.
San Vicente palaog sa Matagbac
dai na magngalas kun matawo-tawo
ta uro-aldaw nang igwang bulang.
Dangan an bangkilingan buda mahamis na Panal
na an tahaw kaini Tabaco National.
Kun mapa-Pawa kang hidali
bumalda ka na sa Bangkilingan,
kun gusto mong magpa-Tayhi
Karanggahan an agihan.
Kun muya mong magpasaod
sa Panal an dalan.
1/30/04 Tayhi

DILA
Bago daw mangyaring mapara ka
digdi sa daga.
Piriton mong dai makalugad
an saimong dila.
Mala marara, dipisil mapila,
daghan an lubungan kan haldat
na masakit masapa.
Ta masapa daw kan daghan
an haldat na dai nalalapa,
pararom nin pararom
antes masagkod an daga.
Ta makaon man kan ulod
an lawas na gadan,
pirming makakarumdom
an kalag na daing katoninungan.
Mabuwelta an dagit digdi
sa kinaban.
Sa paagi kan lipot na mabatak
sa mga higdaan, masuhay
sa mga kudal, masubol
sa mga nasyon na magtubong
nin tarom.

Bago ka maghale dai ka magwalat
sa kinaban ki haldat.
Na magiging rason
kan saimong pag-otro
sa saimong sasakiton.
Kun igwa man sanang tataramon
na puwedeng itukal,
bako na su maharang,
bako na su maringsal.
1/15/04 Tayhi

(Dawa tumimak ako)
Dawa tumimak ako
sa pabuhat na hukol
dai ko malalangkawan
an paglanyag mong
daing sukol.

Minataros na sa lubungan
an saimong pagsusog
kan tinaram mong
mabuhay ka man otro,
ootrohon mo sa kinaban
na ako an lalayabon.

Sinalbar mo sa kasalan
an mga sinehan na otikon.
Napahiling giraray ako
sa bangui, sa bituon
na nakatungtong
sa nagkikiwang-kiwang
na pangandam:
an arog kaan na tataramon,
kun totoo, dai ko pa daw
kayang butasan.
1/15/04 Tayhi

MATANGA SA SIRONG KAN SAUDAN KAN TABACO
Dai nagkakaturog an mga tinampo
sa kakaubo kan makulor na mga kariton,
na mapakakan sa mga lalaking pinanlingaw
kan riverside.
Nasusupog an mga masanling anino
sa mga naglalamay na para balut,
trangkilong nagtatangka na garong mga puta
sa gilid kan mga saradong tindahan
naghahalat kan mahigop kan masabaw na bonay.
Daing pundo an paglagatik kan mga plato
asin kubyertos, sa maliwanag na mga turo-turo,
dakol an nasusuriaw sa de-gasang minahamot
sa sangaw kan sarsang adobo buda balaw,
na minapakulit man sa makilimos na naghahagad
ki diit na maluto buda sabaw sa matabang kusinera.
Dai natatapos an pagsulo kan mga oring
sa barbikyuhan sa may paradahan, mientras na
napupulnas kan hinang buda luha an koloretes
sa pandok kan daragang parakayab, nakikidangog
sa ngaspakan kan duwang bakla
na nakahurandig sa sarong nagdugimang bangketa
na piggigibong kasilyasan kan mga bulatikon na parot.
Sa tahaw kan tambakan kan basura, oratihon an sarong bua
sa pangangampanyasa mga kahon buda dyaryong
pinatusan ki tinapa, dai nanggad minaako an lapang repolyo
sa suhol ni Balistoy na sanggatos na patos ki stork.
Dai nahihirak an mga tunog sa mga nagnananok
na makilimos, na nagtatamong ki dyaryong may imprentang intsik,
na minayating sa ansod kan kalburo buda duga kan mangga.
Malipot an unit kan paril kan pampublikong saudan.
Nagdudumig na garong luha an singit kan mga harigeng
minaparat sa ihi kan mga buyong buda minamurit
sa gurit kan mga pangaran ki babayi
buda kinurit na lusi.
Madiklom an mga bintana kan dambuhalang semento
sa sentro kan banwaan, minaati an langit sa paglabar
kan murit kan kalumaan.
May pigngungurobngurob na pangadyion an nangarayakaya
na ngimot kan mga imburnal, hakog sa hasang, ubak asin dugi;
sa sobrang bata kan hangaw kaini, dai lamang minakiling
an sarong de-walkman na para-traysikol
sa aking nag-uula, ta nabayaan kan byahe pauli.