HARIBOL SURALISTA

HARIBOL SURALISTA
Pag-omawon an Kagurangnan, an pursang minabusol kan sakong pluma. Haribol.

ATOT

An laogan na magayon
aga pa sana
ilimpyahan ki tubig buda sabon.
Gabos na tiklop buda suksok
daing ipalusot sa hiso buda kuskos.
Pirang otro ihiling
sa hampang kan salming
pigrerepaso kun may nalapwasan
na gira o giringgiting.
Ihaplasan ki halnas, mahamot, makintab,
ngani paghinapros siguradong madadalinas
kamot man o boot.

Pero dai matago,
pirang suon pa ki bado
an maglubong,
an totoong parong
kan laogan na magayon
sa dai mapugulan na katotoohan
na puminugrot
hali sa lubot.

8-17-13

Pawa.

ABNORMAL

Kun ako sana abnormal
nata ako maha’dit sa banggi?
Nata ako managndam
na an laog ko bakante?
Kun mamundo man an buhay
na arog kaini, ano man kaan?
Sa kinaban, dakol man kami.

Kun ako sana abnormal.


5-8-13

Sa Mansion kan Uru-igwahon

Warang kulog na makalaog
sa kudal na nagkoronang tunok.
Warang hayang madadangog
Sa hibog kan lanob na tinugdok.

Hali ka sa pagdalagan
An regular mong pahinang
Kaumbasan an helang
Kabukudan an paggurang.

Huyan mga aki mo
Nag-aadal sa tigsarong kwarto
Para-duktor, para abugado
Warang dulom an puturo.

Huyan an saimong agom
Naninitsit kan mga suruguon
Parong an paborito mong kakanon
nasunad sa de-numerong pugon.

Ay, ano pa an hanapon
Sa mansiyon kan uru-igwahon
Wara kang mariraw na diklom
Dawa daliwawa kaya mong bakalon.

Sisay makakasalod kan ogma
nagsupay sa saimong bulsa
Kaogmahan na pagmati mo
Dulot sana kan saimong paghingowa.

Puso mo atak-atak,
igwang sikretong ngarakngak
pagsakat mo sa hagyan
na sanggatos an timakan.

Kaya ngani an ngalas mo sobra
Sa kaitaasan ika napanganga
Duman sa paborito mong tanawan
Kan mga ngaran sa de lasong bulawan.

Ta sa daghan mo may nagpuon
Sarong gabat na saimo nagbutong
dawa anong balo dai mo malikayan
Mapahadok sa ating hinalean.


2/8/15. K

Ini Mangyayari

Haribol! _/\_ 
dawa dai ko mahiling
an lubid kan bagting guyod
kan liwanag na nagjojoging
sa gilid kan ispaltong magagahon
ngani an sarong anino sa halatan magin alopoop o multo, dangan magin tawo, sarong babayi,
na may sinurugpon na pamibi
sa kamot, sa ibong bulawan sa pulso
an sukol na katanog ki tagdo apod
an pag abot kan sundo
sarong nagbukas na pinto, laogan 
na pinalisan, laogan na hinalean
ngani siya magin riraw na depinisyon
kan nagin, yaon, nawara, buda nag-agi. dai ako kaipuhan digdi
ngani magwaltak an pagabot 
sa nagkakanigong paghinog. 
bako sa sarong hutok nagtambo
an supang kan danay na paghiro
kundi kun may papel man an dunong 
ini suratan kan pagpirit na magngaran. 
an limpoy kan pagsabot 
haman nang pandong 
dawa wara pa an pandungan. 
ako ngonian anion, nakasirong nakahiling sa sarong kapadagosan buda mapadagos dawa wara ako
para magmaan, buda maghuna
na ako, ako nanggad na kag-aram
an kaghaman. 


Alangalang, Leyte 9/16/15

Summer

Nadadangog ko sa luwas, sa tinampo may mga aking nagkakarawat. Darakupan garo. Yaon si Kris, si Harry, buda sarong an bansag Palago. 


Nag-erempoyan. Garo si Harry an enot na taya. Sabi na Kris buda Palago:


"Harry habol! Harry Habol!" Bakasyunista garo an Harry haling Manila.


Kan nadakop si Kris. Suriyaw ni Harry kay Palago:

"Si Kris na! Si Kris na an taya!"


Nagburukudan pa sagkod nadakop si Palago. Siya an murumundaya; dai makabukod. Pigkantyawan ini kan duwa:

"Go Palago! Go Palago! Go Palago!"


Napikon si Palago mala duman, kaya sabi kaini:

"Ba'la daw kamo! Mauli na ako!" 


Mantang nagngunguyngoy pauli si Palago daing tunong su sugot kan duwa: 

"Go Palago! Go Palago!"


Hali digdi sa de ridang tukawan--digdi sa kwartong madiklom buda pano ki saradit na karton, botelya, tubo, dagom buda parong ki alkohol, an duwa kong paang dai na nagigimata, an mata kong sinukluban na kan katarata--may kun anong kamawotan sa sakong daghan na dumalagan man, mantang pighehemati an mga boses kan mga aki buda an mga pangaran ninda, sa puso kong makina na an nagbubumba, sarong kaakian na dai naggurang.


3/31/15 K. 

Nityananda

Jaya Nityananda
an tataramon
mataklang alahas
kun isasamno
sa Saimong lawas.
Selestyal na halas
na minabugkos sa gabos,
napupundi an silyab
kaining brilyanteng arte
pag Saimo minarani
siring an luha kan banggi
na napapara sa pisngi
kan burak na ihadukan
kan daliwawa.
An tanog solamente
kan Saimong ngaran
na ipaknit an unit
kan kagabsan
pauli sa kamurawayan
an makakahaman
ki nagkakanigong
atang para sa Saimong kaomawan.
Kaya akua man Kagurangnan
an napagwani-wani
kan daing kamugtakan.

Nityarama an dagat
sa sakong puso
bulawan na dugos
na pinahamis kan tagdo
kan Saimong luha
dulot kan higot Mong kugos
sa pagkamoot sa Diyos.
Hain nakasaray an perlas
hali sa lotus Mong mga mata,
yaon baga sa mga ngaran
Hare Krsna, Hare Rama.
Ika si Balaram na makalwagon
nagbaba sa maribok na panahon
para iwaras an orog na bendisyon


Emptiness Bar

Sa isang ilaw mula
Ang silaw na umaapaw
Sa usli ng lagusan
Papasok sa kwartong
Sa totoo'y madilim.


Sa kwarto ng salamin
Pakitang ngipin ang ligaya
Ng bungong nagtabing ng ngisi
Habang sa labas ang oras
Nakapila sa haba ng pasensiya
Kahit maulan, walang payong
At ideya kung kailan
Ang panahon ng pag-uwi.


Nagkatawang usok ang ngawa
Ibinubugang walang bigat
Pauwi sa ugong ng makina ng ginaw.
Alipin ng magdamag
Ang tagasalin ng lamig
Sa basong puno ng bula
Habang humahagilap ng mapapala
Ang bawat ako
Sa pusong puno ng wala.


2/12/15
Karangahan. 

Tayhi gabi

Parang sakit na lumalala
Ang gabi mula sa mga bagay
Na dinampian ng pag-alala. 
Mahaba ang buhay ng mga bagay
Sa sustansiya ng pagsinop. 
Maging ang buwan 
na nagsisimula pa lamang
Wari lagi nang nakatunghay sa tayog. 
Isang matang nagsasabing
Napanuod ko na ito 

Hacienda ni Kagurangnan: Giromdom kan enot na pagsampot sa Isla SanMiguel

An kabubuldan huna
Sarong dagat na mahukulon
Linumot sa pagtunong kan panahon. 

Pero an mga buong* sa harayo
Na minalataw minalubog
Sa kapatagan kan rarom
Makinaryang daing tunong. 
Sa hewas iwagas an hagong 
Na iyo an pagirumdom
Satuyang sa batak na tinampo
Nakatimak huna iyo an kagibo
Naglati, naglawig, nagkudal
Sa baul nagsaray ki pangaturugan
Buda naglingaw sa irarom
Kan itinao satong mga bituon
Na Dai ki gapo o dahon
an minahiro na warang tugot
hali sa Saiyang buot. 

*buong- apod kan mga taga-isla sa hukol. 

Magadan na ako

Pirmi mong isipon magadan ka na
Ngani dai ka makaisip na saka na. 
Hilingon mo an gabos mantang pig-aanod
Lunad sa pagbulos pasiring sa pagkaubos. 
Pag itinunong mo an pagsikad
Mangangaturog an saimong tabay
Pairarom sa buhang kan mga buskay. 
An pag-ipos mo sa pagpiyong
Siring kan paghalat sa luhong laogan magsupay. 

Ngani dai ka magsarig sa siguro
Kundi sa presenteng nasa kamot mo
Pirmi mo isipon wara nang aga 
Siguro su hinangos hudyan mo na. 
Hare pakarugado ngani sana makapahingalo
Sa hudyan na aldaw kun nuarin dai na kaya kan lawas mong tanuson. Hare paglaom
Na makaabot sa puro kan puturo. 
An ngapit bako destinasyon, kundi daliwawa
kan mga malungsing tulang, ulok kan mga bungo. 
Pirmi mo isipon magadan ka na,
Ta saimong an pagkamoot
yaon sa takot na mapara
ano pa man an nawalat
na dai pa minawot 
digdi sa kinaban
Kundi an magadan?

1-29-15. TNWCS

Ulalo

Yaon ka sa madiklom, nagkakaon. 
Pigkakapkap mo sana sa lamesa 
an mga kakanon. Malumoy, matagas, 
maharaphap, mahalnas, dai mo aram 
kun ano an naglalaog sa saimong lawas.
Para saimo dai man kaipuhan
iyo na man ini an saimong kinatudan. 
Dangan  may nag-abot, binuksan su ilaw. 
Pinahiling saimo su mga nasa ibabaw: 
may gapo, may dugo, may lutab, may udo. 
Bako palan lamesa kundi inodoro; 
bako palan kusina kundi banyo; 
bako ka palan tawo, kundi ulalo. 
Sa kagdara kan ilaw an hiling mo kontraryo. 
Sa ilaw ngana an dagit mo. Habo mo 
maistorbo sa kaogmahan mo; habo mo
maaraman an kabuahan mo.

11-23-14

Rama dasi

Uya an sitwasyon 

na minagubot kan gabos
na ordinaryong paorootro. 
Nag-abot ka, sa lugar na ini
--siring an sildang
na piggigiris an sadiri 
sa dahon kan bintana
ngani mahaman gilayon 
sa paril--nakisumaro samuyang
nagsasayaw, tuog sa tugtog
pasiring sa kagadanan. 
Dawa puropapano liwanag ka
sa mata--suriaw ngani--
buda sa daghan, sarong atake. 
Sarong kiling 
sa maogmang tanawon,
Ika, kabasan ki burak, mayumhok
na buklod, sinukray sa hapros
kan takig, bago idaguso gilayon
an isog sa sulog kan panahon. 
Paultanan na rason
para humanap ki pawang sa diklom
buda humigop ki rarom
ngani makaawit an daghan
--na luway-luway nahuhubsan
ki laog sa bulawan na laoman--
ki sarong oyayi
ngani mangiturog ka
buda maitanom na hararom saimo,
mantang nangangaturugan
an pagrumdom na bako digdi,
bako ini an kamugtakan, an hudyan
na sagpungan, an lubungan kan hukol kan koryenteng daing hungok,
kundi diyan sa saimong daghan,
an luwasan, an dalan pauli sa kapinunan. 

12-14-14

Ako Kalag Omay (2015)

Buhay-Gadan (2014)

Ha'dit sa byahe buda iba pang mga bagahe (2013)

Hamot kan Narumdom (2011)

Suralista: Mga Rawitdawit (2010)

Suralista: Mga Rawitdawit (2010)
Makukua sa: Gabos na Lucky Educ. outlets (Naga, Legazpi, Tabaco, Polangui, Sorsogon); Tabaco: Arden,Imprintados Advertising. Naga: Lucky Educational Supply. O kaya sa 0917 524 2309

Que Lugar Este kan Dayo sa Sadiring Banwa (2009)

Que Lugar Este kan Dayo sa Sadiring Banwa (2009)
"Maunod, magabat. Alagad makamuyahon ta magian basahon, ta makamuyahon saka labas an tanog. Makata, uragon." Gode B. Calleja. Abilable sa gabos na Lucky Educ. Supply Outlets; Kulturang Bikolnon. For inquiries:0917 524 2309

Maynila: Libro ng Pobya (1999)

Maynila: Libro ng Pobya (1999)
Makukua sa gabos na Lucky Educ Supply outlets buda sa Imprintados Ads sa Tabaco City. Para sa mga kahaputan mag-text sa 0917 524 2309

Karangahan Online

Karangahan Online
Karangahan: Pagranga sa Panurat Bikolnon. Kagibo: Jimple Borlagdan. Pinduton an ritrato para makaduman sa Karangahan

On Borlagdan's Poetry


A Rush of Metaphors, Tremor of Cadences, and Sad Subversions
By Tito Genova Valiente
titovaliente@yahoo.com

The first time I read the poems of Jesus Jaime Borlagdan, Jimple to those who know him, I felt immediately the seething movement of the words. There was a rush of metaphors in his works. I immediately liked the feeling that the rhythm caused in one’s reading for poetry, in my book, should always be read aloud. I was hearing the voice. It was a voice that happened to sound from afar and it was struggling to link up with a present that would not easily appear.

It was heartbreaking to feel the form. I felt the lines constricting. I saw the phrases dangling to tease, breaking the code of straight talk and inverting them to seduce the mind to think beyond the words. Somewhere, the poems were reverting back to direct sentences, weakening the art of poetry with its universe of ellipses and nuances, but then as suddenly as the words lightened up, the poems then dipped back into a silent retreat, into a cave, to lick its own wounds from the confrontation that it dared to initiate.

For this column, I decide to share parts of the longer paper I am writing about this poet.

In Karangahan, the poet begins with: Bulebard, ikang muymuyon na salog/ki gatas buda patenteng nakahungko,/ako ngonian kahurona. Borlagdan translates this into:Boulevard, you forlorn river/ of milk and downcast lights/ speak to me now. Savor the translation, for in Bikol that which is a dialog has become an entreaty.)

The poet is always talking to someone but in An istorya ninda, an osipon ta, he talks about a the fruits of some narrative: Ta sa dara nindang korona kita an hadi/ sa krus, kita su may nakatadok na espada./Naitaram na ninda an saindang istorya./Punan ta na man su satong osipon./This I translate as: For in the crown they bear we are the King/ on the cross, with the embedded sword./ Marvel at this construction, as the poet cuts at the word “hadi” and begins the next line with “krus” and the “espada.” Marvel, too, at how he looks at conversion and faith, a process that made us special but also wounded us with ourselves stuck with the sword.

Finally, the poet says those lines of the true believer: They have already spoken their story, now let us begin with our tale. The poet does not have a translation but will the istorya in this line be “history” and osipon be “myth.” Shall these last four lines in the first stanza be both a subversion of our faith embedded in a foreign culture or a celebration of what we are not, and what we have not become?
Puni na an paghidaw. Puni na an pagluwas/hali sa kwartong pano ki luha, puni na/an paghiling sa luwas kan bintana./Puni na an paghidaw para sa binayaan./Puni na an pagsulit sa daluging tinimakan./Puni na an paghidaw sa mga sinugbang utoban. Terrifying lines as the poet calls us to begin the remembering and also begin the moving out from the room full of tears. In the poet’s mind, the lacrimarum vale or valley of tears had become an intimate area for instigating his own release.

The rhythm is there as in a prayer. But it is no prayer. There is the repetition but it is not a plea. There is the self but it is one that has turned away from itself into something else. That self is one that shall face the recollection of the faith that has been burned.

And yet the poet, resolute when he wants to, loves to sing and hint of fear and anxiety. Even when he is merely observing children playing in the rains, he summons images of terrible beauty. The skies become diklom na pinandon na “may luho” (with hole). From this hole, comes the sarong pisi ki sildang/ tisuhon na buminulos. The poet stays with this metaphor with such intensity that the silken thread coming from the hole justifiably becomes luhang garo hipidon na busay/paluwas sa mata/kan dagom. Dark wit and a penchant for the horrifying are tandem graces in these lines.

This is the poet who can, without self-consciousness, tell us of the …haya/kan mga ayam na namimibi/nakakapabuskad ki barahibo/nakakaulakit ki lungsi. He whispers of “halas na rimuranon, malamti/sa hapiyap kan mga bituon.”
This is a startling universe, where dogs pray (and bay), and where fears bloom and paleness afflicts and infects, and serpents are caressed by the stars.