HARIBOL SURALISTA

HARIBOL SURALISTA
Pag-omawon an Kagurangnan, an pursang minabusol kan sakong pluma. Haribol.

Chewing Gum o an Primer sa Pagsapa

Posted by Jai Jesus Uy Borlagdan Tuesday, July 17, 2012 comments (0)

Mag-chewing gum ka ngona. May muya akong   
     paghuhurunan ta.

Ano ito?
Kaya mo talaga akong mapaogma?
Nata magdai?
Ika maogma ka?
Anong koneksiyon?
Maogma ka kun siring  ta kaya mo akong paogmahon?
Maogmahon ako.
Totoo?
Ata iyo.
Nata kaipuhan mo pa magdigdi burubanggi?
Syempre, muya taka mahiling. Makahuron. Makairibanan.
Kun dai mo ako mahiling, makahuron, makairibanan, ano 
     man saimo?
Syempre mamumun...
...do ka? Sapaa sana.
Iyo. Bakong dapat maging maogma ka pa ngani?
Nata?
Ta namumundo ako pagdai taka nahihiling. Garo ako 
     magadan.
Nata ako maoogma na garo ka magadan?
Aw ano naman ini, dai mo nasasabutan na importante ka 
     sako?
Pa’no ako naging importante?
Napapaogma mo ako, ano pa man.
Ogma ka talaga?
Iyo.
Na arog sana kita kaining duwa? Nakatukaw digdi?
Iyo.
Dawa arog sana kita kaini, sagkod pa man?
Aw bako man.
Iyo bako man. Bako ka man maogma. Pigtataram mo sana. 
     Kaipuhan mong itaram.
Sain ini paduman?
Pag naubos na an chewing gum.  Sapaa sana.
Para sain an mga hapot na ini?
Wara. Wara na man kaya kitang mapaghurunan. Aram ko na 
     an gabos mong paborito, an ngaran kan gabos mong  
     naging ataman, gf, an  muya mo sa buhay...Sapa sana.
Yaon saimo an kaogmahan ko.
Hain?
Sa gayon mo. Sa tali mo. Sa ugali mo.
Pag nawara na? Pa’no na?
An gayon iyo. An tali buda ugali garo dai man.
An tali buda ugali garo idinugang mo na man sana. Su gayon 
     man sana gayod an muya mo.
O kun totoo, niya ano man?
Dai taka man mapapaogma.
Napapaogma mo na ngani.
Ta dai mo pa nakukua.
Dawa nakua na kukuahon pa.
Inda ka. An piggigibo ta digdi gabos man sana pag-ipos. Saro 
     man sana an muya mo sako.
Arin?
Iyo na ito.
Grabe ka man.
Pranka sana ako.
Ano man huna mo sako?
Lawas na naghahanap ki lawas.
Iyan an hiling mo sako?
Iyan an ipinahiling kan simbag mo sako.
Muya taka. Padaba taka.
Sisay na ako?
Ika. Nata igwa pang iba?
Ako na magayon, matali, mabuot, o ako na nagtataram saimo 
     na dai mo ako mapapaogma? May hamis pa an pigsasapa 
     mo? Sapa-sapaa na.
Sisay man ito?
Su dai mo nahihiling ta habo mong hilingon. Su natatahuban 
     kan sakong gayon, tali, buot.
Hararumon man. Dai ko gets.
Dai taka man mapapaogma. Ta ako ngani bako maogma. 
     Uubuson mo sana an pwede mong maubos sakuya, 
      pakatapos kaan mahihiling mo na wara kang nakua dawa 
     dakulon ka nang kinua. Wara. Wara sako an kaogmahan. 
     Kumusta an bubble gum mo, may hamis pa?
Nata dai mo ako ibalo?
Pigbabalo ta ka na baga. Pig-aaram ko kun kaya mo talaga 
     ako mapaogma.
Ano an mapaogma saimo?
Iyan kuta su  tamang simbag kasubagohon pa. Kaso...ano na 
     an chewing gum ta?
Ano ngani? Ba’ gong bado, cellphone, sabihon mo sana.
Hay, ni dai mo ngani aram kun pig-iinsulto mo na ako.
Sain man? Arin man?
Muya kong maaraman mo na saro man sana an pig-aako 
     kong bayad sa pag-istimar ko saimo: respeto.
Pasensiya na. Nakalingaw sana akong kaya mo man palan 
     bumarakal kan mga an.
Habo ko kutang maging direkta pero kaipuhan. Bako sa igwa 
     na akong bado buda cellphone kaya ako na insulto. Kundi 
     mala ta kun tratohon mo ako garo sarong bayadan.
Bako man arog kaito an buot kong taramon. Dispensa. Iyo 
     sana ito an nagkairisip ko, na huna kong mapapaogma ka.
Ok, lingawan ta na ito.  Aram mo kun ano an kaogmahan?
Dai ko na sigurado.
An kaogmahan daa iyo su pagnakua mo na daa dai ka nang 
     hahanapon pa. May hamis pa an chewing gum mo?
Iyo man baga sako. Ika na ito. Wara na akong hahanapon pa, 
     ika sana.
Kun madangog mo sana an sadiri mo sampulo, kinseng taon 
     puon ngonian.
Maherak ka sako. Kaipuhan ta ka.
Naheherak ako. Bako sana saimo. Kundi satuyang duwa. 
     Huni kita sa balkon na ini buru-banggi, pigpipiga an kada 
     oras para sa sarong tagdo ki kaogmahan. Dai ka nauuyam? 
     Baad dai na man ki hamis an.
Dai.
Kun pwede sanang itao ko na saimo an muya mo nganing 
     mawara na an pagkabuta mo sa katotoohan, nganing 
     manamitan mong sa enot man sana an.
Magtubod ka. Bako man sana ito  an muya ko saimo.
Ano pa apisar kan sakong gayon? May aram ka pang ibang 
     mamumuyahan mo sako?
Maogma kang kahuron.
Hay, dai mo na daw pagpigaon. Luwaa na an.

 

Ako Kalag Omay (2015)

Buhay-Gadan (2014)

Ha'dit sa byahe buda iba pang mga bagahe (2013)

Hamot kan Narumdom (2011)

Suralista: Mga Rawitdawit (2010)

Suralista: Mga Rawitdawit (2010)
Makukua sa: Gabos na Lucky Educ. outlets (Naga, Legazpi, Tabaco, Polangui, Sorsogon); Tabaco: Arden,Imprintados Advertising. Naga: Lucky Educational Supply. O kaya sa 0917 524 2309

Que Lugar Este kan Dayo sa Sadiring Banwa (2009)

Que Lugar Este kan Dayo sa Sadiring Banwa (2009)
"Maunod, magabat. Alagad makamuyahon ta magian basahon, ta makamuyahon saka labas an tanog. Makata, uragon." Gode B. Calleja. Abilable sa gabos na Lucky Educ. Supply Outlets; Kulturang Bikolnon. For inquiries:0917 524 2309

Maynila: Libro ng Pobya (1999)

Maynila: Libro ng Pobya (1999)
Makukua sa gabos na Lucky Educ Supply outlets buda sa Imprintados Ads sa Tabaco City. Para sa mga kahaputan mag-text sa 0917 524 2309

Karangahan Online

Karangahan Online
Karangahan: Pagranga sa Panurat Bikolnon. Kagibo: Jimple Borlagdan. Pinduton an ritrato para makaduman sa Karangahan

On Borlagdan's Poetry


A Rush of Metaphors, Tremor of Cadences, and Sad Subversions
By Tito Genova Valiente
titovaliente@yahoo.com

The first time I read the poems of Jesus Jaime Borlagdan, Jimple to those who know him, I felt immediately the seething movement of the words. There was a rush of metaphors in his works. I immediately liked the feeling that the rhythm caused in one’s reading for poetry, in my book, should always be read aloud. I was hearing the voice. It was a voice that happened to sound from afar and it was struggling to link up with a present that would not easily appear.

It was heartbreaking to feel the form. I felt the lines constricting. I saw the phrases dangling to tease, breaking the code of straight talk and inverting them to seduce the mind to think beyond the words. Somewhere, the poems were reverting back to direct sentences, weakening the art of poetry with its universe of ellipses and nuances, but then as suddenly as the words lightened up, the poems then dipped back into a silent retreat, into a cave, to lick its own wounds from the confrontation that it dared to initiate.

For this column, I decide to share parts of the longer paper I am writing about this poet.

In Karangahan, the poet begins with: Bulebard, ikang muymuyon na salog/ki gatas buda patenteng nakahungko,/ako ngonian kahurona. Borlagdan translates this into:Boulevard, you forlorn river/ of milk and downcast lights/ speak to me now. Savor the translation, for in Bikol that which is a dialog has become an entreaty.)

The poet is always talking to someone but in An istorya ninda, an osipon ta, he talks about a the fruits of some narrative: Ta sa dara nindang korona kita an hadi/ sa krus, kita su may nakatadok na espada./Naitaram na ninda an saindang istorya./Punan ta na man su satong osipon./This I translate as: For in the crown they bear we are the King/ on the cross, with the embedded sword./ Marvel at this construction, as the poet cuts at the word “hadi” and begins the next line with “krus” and the “espada.” Marvel, too, at how he looks at conversion and faith, a process that made us special but also wounded us with ourselves stuck with the sword.

Finally, the poet says those lines of the true believer: They have already spoken their story, now let us begin with our tale. The poet does not have a translation but will the istorya in this line be “history” and osipon be “myth.” Shall these last four lines in the first stanza be both a subversion of our faith embedded in a foreign culture or a celebration of what we are not, and what we have not become?
Puni na an paghidaw. Puni na an pagluwas/hali sa kwartong pano ki luha, puni na/an paghiling sa luwas kan bintana./Puni na an paghidaw para sa binayaan./Puni na an pagsulit sa daluging tinimakan./Puni na an paghidaw sa mga sinugbang utoban. Terrifying lines as the poet calls us to begin the remembering and also begin the moving out from the room full of tears. In the poet’s mind, the lacrimarum vale or valley of tears had become an intimate area for instigating his own release.

The rhythm is there as in a prayer. But it is no prayer. There is the repetition but it is not a plea. There is the self but it is one that has turned away from itself into something else. That self is one that shall face the recollection of the faith that has been burned.

And yet the poet, resolute when he wants to, loves to sing and hint of fear and anxiety. Even when he is merely observing children playing in the rains, he summons images of terrible beauty. The skies become diklom na pinandon na “may luho” (with hole). From this hole, comes the sarong pisi ki sildang/ tisuhon na buminulos. The poet stays with this metaphor with such intensity that the silken thread coming from the hole justifiably becomes luhang garo hipidon na busay/paluwas sa mata/kan dagom. Dark wit and a penchant for the horrifying are tandem graces in these lines.

This is the poet who can, without self-consciousness, tell us of the …haya/kan mga ayam na namimibi/nakakapabuskad ki barahibo/nakakaulakit ki lungsi. He whispers of “halas na rimuranon, malamti/sa hapiyap kan mga bituon.”
This is a startling universe, where dogs pray (and bay), and where fears bloom and paleness afflicts and infects, and serpents are caressed by the stars.





Copyright 2009 - Haribol Suralista

Theme designed by: Raycreations.net, Ray Hosting