TAMBAY X

1:            Sa mas bakong sadistang kina’ban, yaon sa baba kan food pyramid an gabos na malana buda maaskad na kakanon. Lechon, chicharon, adobo, inasinan, chichiriya, kiyamoy, crispy pata, bikol express. Sa mas bakong sadistang kina’ban, dadagitan ka kan duktor kun dai mo kaunon an mga ini. Unit kan prinitos na manok pigdutdot sa suka. Isaw. Balut. Bitamina an sigarilyo, buda may burabod ki alak.

                Ngonian na banggi, sa gilid kan tinampo, yaon si 2, pig-single an sarong jumbo. Maagi si 3, hali sa pag-jogging. Magkaugos an duwa, ugaring mas ugos kaito. Arog kan nakaugalian buda an sibil na gibuhon sa kontexto kan mga harampangan, tatangruon ni 2 ki baso si 3. Imbes kuahon su baso, kinua kaini su bote kan mineral sa saiyang napsak buda ito an ininom. Kun mahihiling na maray su bote may nakasurat duman na alkaline. Duman mapuon an hali’pot nindang huron:

2:            Sisay an mas nabuhay na maray? Su gurang o su nasiraman? Su dasok o su halaba? Gabos na abiso satuya dalan pasiring sa halabang buhay, pasiring sa paggurang. Nata dai ka mainom, dawa masiram? Ngani dai ka magadan tulos?

3:            May pagkakaiba man baga an masiram sa maogma. An iba man kaya pig-aataman ninda an saindang lawas ngani mas magibo ninda an muya nindang gibuhon sa kina’ban. Mag travel, mag-enjoy.

2:            Enjoy sa pagmaan ki mga pintura? Magdangog ki makapirot na opera? Mabuta sa kababasa ki libro? Magpitik-pitik ki gasgas nang ta’nawon? Nagibo ko na man baga an; nagibo ta na an. Pugol na kaogmahan. Buda iyo daw talaga ito an muya tang gibuhon? Sigurado ka daw na an uru-idolo mong vegetarian na film-maker buda an mga socio-political niyang mga kua, daing sikretong obsesyon na gumibong pelikula ki sarong babaying pigmamaruan ki gadya? Malay ta, ito an totoong matao saiyang kaogmahan.

3:            An kaogmahan dawa pugol, pag natipon nagiging dakol.

2:            Konsepto naman an kan halaba bako kan dasok, kan pano.

3:            Pa’no matataram na maogma ka na, kun nagkapira pa sana an saimong nabalo? Pa’no mo mataram na ngonian kan na sana maogma buda sa aga dai na? Nahiling mo na an “sa aga”?

2:            Nuarin ka man mataram na maogma ka na? Na-eeskedyul man an? Pa’no ka maoogma kun pigpupugol mo an kaogmahan?

3:            Pigdidiit-diit sana. Pigkukuna-kuna. Hilingon mo, kun sagadon ko an kasiraman pwedeng dai na sa aga. Ubos na. Baad sa pagsagad ko, ikatapos kan sakong buhay. Masiram mananggad baga saparon an ruhab kan behikulo, pero pag harani ka na sa bangin, bua ka kun dai ka mapreno. Pag tapos na an buhay mo, natural tapos na man an ogma.  Kun diniit-diit ko, luway-luway sana pero . Diit na siram, diit na tios. Diit na kaon, diit na pahinang. Diit na pugol, diit na buhi. An mandiriit-diit, sabi ko na ngani, kun tipunon mo, dakol na. Napalawig mo pa su saimong hinangos. Mas dakol kang nahiling, mas dakol kang natanaan. Mas dakol na nasapar. Bakong iyan an mas maray?

2:            May mga kasiraman na dai pwedeng kuna-kunaon. Dai pwedeng diit-diiton. Kaipuhan ibuhos mo gabos. Ubos kun ubos! Pagkamoot. Pagkamoot na sana. Makuna-kuna mo an? Kun diit-diiton man sana, aw maray pang dai na!

3:            Nata ano man maraot kan nag-iingat? Ano man maraot kan nag-aadang-adang? Masiram an pagkamoot kun mamumu’tan ka man. Pa’no kun dai? Bakong kun ruminuso ka sa dai mo aram ika an lugi? Kun luway-luway ka sana, usol-sibog sana an banog, bakong kun dai ka man mauyunan bako lamang makulog na maray?

2:            Pa’no kun mauyunan ka?

3:            Aw, di maray!

2:            Sigurista.

3:            Nag-iingat sana.

2:            Mekanikal, matematikal na pagkaminuotan.

3:            Nata, pwede man bagang sumupang na sana an sa laog kan relasyon?

2:            Arog kan nangyari saimo.

3:            Dai ko kaipuhan simbagon an.

2:            Yaon sa sakit, lanit, kulog, duso, hibot-hibotan siram kan trayumpo!

3:            Arog kan nangyari saimo? Ugaring warang trayumpo.

2:            An trayumpo kun dai mo man sinakitan, dai mo man pinaduguan, warang namit an balik kaan. Pag nag ma’wot ka, itaya mo gabos, ta para sain pa man an ngonian kundi para saparon na bilog, daing duwa-duwa. Ta dai mo sierto kun anion ka pa sa aga.

3:            Kaya ka yaon digdi? Kun maogma ka nata yaon ka pa digdi?

2:            Siring man saimo. Dawa uru-aldaw ka ki jogging, dawa dai ka nagsisiba ki mataba, dawa uru-aldaw ka ki gulay, saroon ka sana.

3:            Iyo, may nagkapirang kaso. Pero bakong mas dakol man giraray an bilang kaitong dai nag-iingat?

2:            Gabos man kita magagadan.

3:            Pero, may maiinot, may mahuhudyan. Mas maray na an mahudyan.

2:            Bako man paraiso an paggurang na dapat ma’woton.

3:            An gurang mas may magiginibo kaysa sa tu’lang.

2:            Mas muya ko nang maging tu’lang, kaysa sa gurang na nagmamakimaherak nang magadan.

3:            Iyo, dipisil an paggurang, kaya ngani mantang aki pa pig-iiposan. Nagpapakusog kita para sa mag-abuton. May nahiling akong 80 anyos na nakakapush-up pa.

2:            May nahiling akong 80 anyos na nagsisiba kan sadiri niyang udo.

3:            Duwa ngani iyan. Positibo, negatibo. Kayang mainaan an negatibo kun ngonian pa sana pag-iposan na.

2:            Ah, iyo, ubuson ta an satong kaakian sa pag-ipos kan satong paggurang.

3:            Pwede mo hilingon an siring kaan. Pero dai ta malilikayan an paggurang. Dulo na an kagadanan.

2:            Ugaring iyan an piggigibo mo, bako? Naglilikay ka sa alak, sa sigarilyo, sa taba, na garo baga sa paglikay kan mga ini, malilikayan mo an kagadanan.

3:            An kaakian ta garo bako man para magbutod sa bisyo.

2:            Pwede mong hilingon na siring kaan. Pero, pwede mong hilingon na bumuhi sa normal na konsepto kan buhay na dapat halawig, na an nagagadan na gurang sana an nagadan na trangkilo, maogma buda may nahaman. Buda an nagadan na aki, kanugon, sayang, daing naabutan. Trahedya.

3:            An buhay dapat halaba.

2:            Pano’ dapat an buhay. Halaba man o hali’pot. Takot sa katotoohan an naghuhuna na yaon pa sinda sa aga. Ika sierto mo na ikang nagpapaka-ipokrito sa namit kan alak, nag-uukay-ukay sa gym uru-aldaw, nagtitilam-tilam sa hampang kan fastfood, magigimata pa?

3:            Dai mo sako pagpamation na daing kamugtakan an buhay ko, tamili dai mo kayang pugulon an sadiri mo.

Duman natapos an huron.

1:            Sa mas bakong sadistang kinaban, aram mo kun pano, sain, buda nuarin ka magagadan.