HARIBOL SURALISTA

HARIBOL SURALISTA
Pag-omawon an Kagurangnan, an pursang minabusol kan sakong pluma. Haribol.

Mga Lunan ng Oktubre

Nang masalubong ko ang hapon sa Lagoon
Paano ko pipigilin
para sa tulang ito
ang hapong nangyayayri
ngayon sa ‘yo?
Para namnamin kahit ng mata
ang hindi nakayang lunukin
ng kaluluwa.
Maniwala kang bumibigay
ang kisig at bisig,
maging ang halkhak na kayang
tabunan ang mundo
ay napapaos. Marahil
sa pagbibilang, kung ilan,
ilan ang naging klase
ng berdeng nakikita ko
sa sabay-sabay mong mukha
(at ang buhay mong walang bilang)
makukumbinsi ng pakiramdam
na lugmok sa loob, na huwag
umalis nang mabilis
ang mga sinag at silahis
na tanging musmos at mapaglaro
pa ng emosyon.
Sa pagtuturo, sa pag-iisa-isa, sa pagsamba
(na hindi nagagambala ng Katapusan)
at pagdudusta sa laman kong lupa lamang
at susuko sa katandaan,
makakahanap ng kaligayahan
sa iyong gumagalang kapanatagan
sa mga puno at sa dulo ng bawat dahon
sa mundo.
Paano ko tatanggapin
sa tulang ito na ang hapon
ay paulit-ulit na nangyayari sa ‘yo
ngunit di ka nauubusan ng hininga
sa pagbibilang kung kailan
darating ang walang hanggang
kalungkutan.


Tulad nuon sa España, sa ganitong gabi, sa ganito karaming tubig
kay Dat

Kung meron man akong hinanakit
sa pagbagsak ng langit, maliban sa tubig
ay ang iyong pagkapit na wala ngayon

sa braso ko na nuo'y nanliit na baka
bumigay o mabali sa higpit at lapit
ng iyong init, ang iyong balat
sa aking balat, ang paa natin
walang ingay
sa ilalim ng tubig.

Mula Mabuhay, hanggang Lacson
inihatid natin ang isa't isa
(kahit tayo'y dalawa) sa isang simula
na magmula nang matapos natin ang baha
ay nawalan na ng hangganan
ang pagdugtong ng ating mga lansangan.

Sa isang pag-ulan ibinuhol tayo
sa kasal ng pagtampisaw sa sanaw
sa isa't isa tayo humawak para di maitangay
ng paglimot sa imburnal at lagusan.
Ipinasya nating itigil muna ang pagdaloy
ng panahon at paglaruan ang naipong sandali
hanggang lunurin tayo nito sa malabong tubig
At tayo'y nalunod, oo, at ginusto nating
huwag huminga, huwag umahon.

Salamat at nagtiwala kang di ko hahayaang
madapa ka sa nakalubog na daan. Salamat
at di mo ako iniwang nangangapa
ng mahahawakan

tulad ngayon
tulad ngayon.
Agosto 5 2000, Sulu Sta. Cruz Manila


Byahero ako
Tangan ang yosi sa dulo ng alas-singko
namumuo ang gabi sa singit ng amor seko
mas yumuko ang ulyaning akasya sa gilid ng kalsada
Halos mabaliw ang pusang sinipa ko sa ulo
ayokong may ngumangatngat sa tsinelas ko
May piyano sa tuktok ng carillon, ang malambot na tite
ng kalungkutan, sa lagoon may nagkakantutan
habang sa tubig nabubuo ang plato ng buwan
Ang mga hulmahan ng dunong ngayon
mga semento na lamang, at ang mga alaala natin
ay pawang mga puwang sa upuan
Nangangati ang palad ko nang madaanan magsyotang
naglalampungan, may napulot akong panyo sa basurahan
Bumagsak ang langit habang nakasabit sa dyipning pa-philcoa
Dito natatapos ang mga punong kahoy, at ang lahat ng bagay
na maganda, walang bakanteng upuan, lahat ng kamay may nakabantay
na maskuladong kamao, ang masasayang tao, tumawag sa telepono
sa numerong kinopya sa kubeta kanina, nakahahalina
ang patalastas na “libreng pag-ibig”
sumagot ang humahalinghing na tinig
Bago ko ibinagsak sinabi kong: tulad ko
may bayag ka rin
Lumuwag na ang pitaka sa pangalawa kong kaha, nakisindi
sa koreyana, naupo sa paradahan ng mcdo, inaagaw
ng ubo ang hininga ko, nakakabobo ang mga plaka ng oto
Gusto kong kumain kaya lang nakakatamad
magpabuklat ng bag sa sikyu kung may bomba
Gusto ko lang tumayo at mapagod ang paa
para may dahilang magpahinga
Kung meron lang sanang makakasamang mag-ubusan ng laway
sa paglibing ng oras na namamatay
Dahil alam kong walang susundo sa akin
ako’y maghihintay
baka sakaling may magbigay ng sakay
Tumawid sa lansangan, kumutkot ng barya
sumiksik sa bus papuntang España
Kung saan antukin duon matutulog
Kung saan magising duon bababa


Hatod[1]
Sana walang hanggan na
tayong nagta-taksi.
Ang iba’t ibang ugong ng aircon
ay makikilala natin bilang kawalan ng salita
nang lugmukin ako ng tequila
at sinalo mo ako, silently.
Ilang beses huminto ang sasakyan,
ang pagtahimik ay pagkakataon,
pero di tulad ng dati
hindi ko matagpuan ang kamay mong
nagtatapik ng balse sa ‘yong hita
sa dilim.
Sinabi kong maganda lang ang Maynila
sa loob ng sasakyan.
Sinabi mo, Makati,
binago ko: Cubao.
Hindi ko alam kung bakit
gusto kong madulas
sa upuan—siguro hinahanap ko
ang iyong ulo o balikat.
Aminin na natin
masyado tayong nagkunwaring interesado
sa liwaliw ng ilaw sa Espana—
gayong natin namang alam
na ang sulyap sa gilid ng mata
ay mas nakakakita.
Saglit akong inaliw ng kumukupsit
na tubig sa wind shield; nag-init
ang gilid ng aking hita
at sa salawal masakit ang pag-umbok
ng alaala ng pagkalas
ng butones ng iyong blusa.
Maaaring bigo ang gabing iyon
sa pagsaway ng hindi makasinungaling
na kalooban: walang puso ang dibdib
na nangangakong may pag-ibig
ngunit ngayon kay daling hubaran
ng damdamin ang laman.
Gusto kong sisihin ang nakabuhol na alpombrang
namamagitan sa atin
kung sa kamay mo lang
nadarama ang importansiya,
ang malagkit na pagtigil ng oras
ang pagkabaliw ng matitinong…ang langit!
Anong impiyerno
ang dapat tumusta sa mga orkidyas
na pinamulaklak ng anino?
Kung hipo lang
ang pandama ng hangin?
Habang papalayo na ang taksi
sa isinasara mong tarangkahan,
habang sa loob ng sinasakyan
naging mas malamig.


Dormitoryo
Patay ang unan sa dormitoryo

Pinapabayaang kainin ang mga panaginip

Mo ng mga demonyo sa ilalim ng kama

Pagsasarhan ng katapat na bintana

ang pagliwaliw ng iyong gunita

At di ka patutulugin ng Katahimikan

at ugong ng nababagot na electric fan

Wala kang mauuwian

sa magdamag kundi ang puti

ng lamparang nakikititigan

Hindi mapakali ang maluwag na gripo

sa naninilaw na banyo

Binibilang ang oras na tumatagas

Paikot na lumilipas sa butas

na palad ng lababo

At ganito, ganito

ang walang

hanggan

sa

dormi
tor

yo.

Hunyo 26 1999, Balara.


Overnight sa grove ng U.P. Diliman
Inulan ngayong umaga
ang mga ikinubli
nating pangamba.
Kagabi, nang sa banig
nakahilata tayo
sa basang damo,
nakadagan sa dibdib natin
ang talampakan
ng siksikang langit.

Namimilog ang buwan,
ngunit mas inintindi natin
ang ating boses na binasag
ng nagmumultong haplos
ng nagbigting mga hamog
sa daliri ng mga bulag na puno.
Mas ginusto nating mamaluktot
sa lamig, at nakawan ng init
ang isa’t isa.
Hinilom natin ang antok
sa pait ng sigarilyo,
ngunit hindi nakahindi
sa pagpatong ng panaginip.
Hindi ko na nakita
ang ating pagpikit.

Ngayong umaga inulan
ang ating iniiwasan.
Sa tila walang patid na lubid
ng tubig, bumuhos ang kinatatakutan
nating walang hanggan.
Bumubuo ng dagat
ang wala nang madaluyang tubig
sa ating talampakan.

Ngunit kagabi,
bago ako humandusay
sa isang banig nating pagtabi,
nakatitig ako sa mga ulap
duon sa katihang mahamog.
Mahinahon pa ang pagsipa
ng kanilang sinapupunan,
ngunit tiyak ang pagluwalhati
ng kalawakan.
At sa tulog mong anyo
inulit kong natatakot ako,
natatakot ako habang lumalawak
ang nababagtas ng dilim.
Ngunit ngayong gabi,
mahal kita.
At natatakot ako,
natatakot ako ulap, lamig
dahon at damo,
sa umaga.
Setyembre 24 1999.U.P. Diliman-Balara, Pansol.

[1] bikolano, ibig sabihi’y hatid

0 comments:

Ako Kalag Omay (2015)

Buhay-Gadan (2014)

Ha'dit sa byahe buda iba pang mga bagahe (2013)

Hamot kan Narumdom (2011)

Suralista: Mga Rawitdawit (2010)

Suralista: Mga Rawitdawit (2010)
Makukua sa: Gabos na Lucky Educ. outlets (Naga, Legazpi, Tabaco, Polangui, Sorsogon); Tabaco: Arden,Imprintados Advertising. Naga: Lucky Educational Supply. O kaya sa 0917 524 2309

Que Lugar Este kan Dayo sa Sadiring Banwa (2009)

Que Lugar Este kan Dayo sa Sadiring Banwa (2009)
"Maunod, magabat. Alagad makamuyahon ta magian basahon, ta makamuyahon saka labas an tanog. Makata, uragon." Gode B. Calleja. Abilable sa gabos na Lucky Educ. Supply Outlets; Kulturang Bikolnon. For inquiries:0917 524 2309

Maynila: Libro ng Pobya (1999)

Maynila: Libro ng Pobya (1999)
Makukua sa gabos na Lucky Educ Supply outlets buda sa Imprintados Ads sa Tabaco City. Para sa mga kahaputan mag-text sa 0917 524 2309

Karangahan Online

Karangahan Online
Karangahan: Pagranga sa Panurat Bikolnon. Kagibo: Jimple Borlagdan. Pinduton an ritrato para makaduman sa Karangahan

On Borlagdan's Poetry


A Rush of Metaphors, Tremor of Cadences, and Sad Subversions
By Tito Genova Valiente
titovaliente@yahoo.com

The first time I read the poems of Jesus Jaime Borlagdan, Jimple to those who know him, I felt immediately the seething movement of the words. There was a rush of metaphors in his works. I immediately liked the feeling that the rhythm caused in one’s reading for poetry, in my book, should always be read aloud. I was hearing the voice. It was a voice that happened to sound from afar and it was struggling to link up with a present that would not easily appear.

It was heartbreaking to feel the form. I felt the lines constricting. I saw the phrases dangling to tease, breaking the code of straight talk and inverting them to seduce the mind to think beyond the words. Somewhere, the poems were reverting back to direct sentences, weakening the art of poetry with its universe of ellipses and nuances, but then as suddenly as the words lightened up, the poems then dipped back into a silent retreat, into a cave, to lick its own wounds from the confrontation that it dared to initiate.

For this column, I decide to share parts of the longer paper I am writing about this poet.

In Karangahan, the poet begins with: Bulebard, ikang muymuyon na salog/ki gatas buda patenteng nakahungko,/ako ngonian kahurona. Borlagdan translates this into:Boulevard, you forlorn river/ of milk and downcast lights/ speak to me now. Savor the translation, for in Bikol that which is a dialog has become an entreaty.)

The poet is always talking to someone but in An istorya ninda, an osipon ta, he talks about a the fruits of some narrative: Ta sa dara nindang korona kita an hadi/ sa krus, kita su may nakatadok na espada./Naitaram na ninda an saindang istorya./Punan ta na man su satong osipon./This I translate as: For in the crown they bear we are the King/ on the cross, with the embedded sword./ Marvel at this construction, as the poet cuts at the word “hadi” and begins the next line with “krus” and the “espada.” Marvel, too, at how he looks at conversion and faith, a process that made us special but also wounded us with ourselves stuck with the sword.

Finally, the poet says those lines of the true believer: They have already spoken their story, now let us begin with our tale. The poet does not have a translation but will the istorya in this line be “history” and osipon be “myth.” Shall these last four lines in the first stanza be both a subversion of our faith embedded in a foreign culture or a celebration of what we are not, and what we have not become?
Puni na an paghidaw. Puni na an pagluwas/hali sa kwartong pano ki luha, puni na/an paghiling sa luwas kan bintana./Puni na an paghidaw para sa binayaan./Puni na an pagsulit sa daluging tinimakan./Puni na an paghidaw sa mga sinugbang utoban. Terrifying lines as the poet calls us to begin the remembering and also begin the moving out from the room full of tears. In the poet’s mind, the lacrimarum vale or valley of tears had become an intimate area for instigating his own release.

The rhythm is there as in a prayer. But it is no prayer. There is the repetition but it is not a plea. There is the self but it is one that has turned away from itself into something else. That self is one that shall face the recollection of the faith that has been burned.

And yet the poet, resolute when he wants to, loves to sing and hint of fear and anxiety. Even when he is merely observing children playing in the rains, he summons images of terrible beauty. The skies become diklom na pinandon na “may luho” (with hole). From this hole, comes the sarong pisi ki sildang/ tisuhon na buminulos. The poet stays with this metaphor with such intensity that the silken thread coming from the hole justifiably becomes luhang garo hipidon na busay/paluwas sa mata/kan dagom. Dark wit and a penchant for the horrifying are tandem graces in these lines.

This is the poet who can, without self-consciousness, tell us of the …haya/kan mga ayam na namimibi/nakakapabuskad ki barahibo/nakakaulakit ki lungsi. He whispers of “halas na rimuranon, malamti/sa hapiyap kan mga bituon.”
This is a startling universe, where dogs pray (and bay), and where fears bloom and paleness afflicts and infects, and serpents are caressed by the stars.