HARIBOL SURALISTA

HARIBOL SURALISTA
Pag-omawon an Kagurangnan, an pursang minabusol kan sakong pluma. Haribol.

PAGBALIK SAIMO SA DIKLOM
Kun gigibuhon ko ini
dapat dai akong puso
papanindugan ko an parasaklot
sa sarong sa pagtumang
daing kusog.
Daing tulang an sakong pangaran
para maubo an saiyang pangaipuhan
pabalyo sa daing herak
na salog kan kinaban.
Malinga daw kan boses kong
paratod an kuwerdas
an saiyang pag-ula
kun garapuon siya
kkan mapapanas
na pagpasupog.
Kun sa gusto ko
muya ko na siyang makugos
idara sa dai nin makulog
basogon sa sakuyang kamot.
Kun sa daga kuta
may bubon nin kusog
ta an puso ko dai nin isog
makipaggubutan
sa gubot na kinaban.
Dai akong Diyos na nagsugo ki Abraham
na iatang an sadiring laman.
Ako sana ini
digdi sa malipot na lukas
kan kadaihan.
Ako na saiyang paratao ki pangaran
an saiya man na paragadan.

01/22/04 Tabaco

PAMIBI KAN KAHOY NA SENTENYAL SA BU
Pano Mo daw nailaog
sa sarong pisog
an lawas ko, Kagurangnan?
Ining sanga kong dupa
sa pagsukol sa kinaban
pano tinipig?
An sarabod na gamot
na sa manlaen-laen paduman
sa madiklom na daga
pano inataman, pano hinipid,
nganing pagbusi makua tulos
an dalan pauli sa tubig?
An nagsurupak na dahon
sa naggantol na sanga
pano Mo tinahi?
Anong tingog igwa Ka
na kaitong ako banhi
naapod Mong sumupang
hali sa ati?
Gadan an daga
kun dai an Saimong pagpadaba.
Baog an tubig
kun bako Ika
an mapatomar sakuya.
An uran, an aldaw, an bulan
na minataong namit
sa sakuyang duga,
gabos nakatanggad
sa Saimong pagmukna.
An mga singsing sa sakong lawas
nagbibilang nang milyones
na pagbilog kan bulan
buda pagpasa.
Dai na kaipuhan kuguson
ki sampulong brasong pades
an sakuyang puon
para an edad ko bilangon.

Ogot an paghapot
pagpasuway asin pagkalot
kan mga madunong
sa limpoy ko
nganing matuparan
an tulang na mataram
kun kisay talaga kamot
an naggibo sa kinaban.
Uminabot sa atomo
sagkod sa ukay
pero sa halabang huron
dai nasusog kun sain hali
an buhay.
Warang nakakaaram
kundi Ika sana, Kagurangnan,
na iyo an kuminomo-kumo
sa pisog kan sakong kagabsan.

01/22/04 BMC Naga


AMAY NA AGA SA NAGA
Nagpapaumay an mga kalag
na hinudong kan bangui.
Mururat-murat, namungaw-mungawan,
minaralabar sinda kan takig
na minatarakdag na tagisti.
Mala kaini dumog an mga tinanom,
an mga tinampo pano ki hibi.
Ini an walat kan diklom
na buminuklos na pauli.
Arog kaini an tamang laen
ki panahon. Ta magayon
magpasiring sa dagat
maglapiga sa baybayon,
asin maghalat.
Abo an langit
na an buot may kulog.
Abo an hukol na hagab
kan ilawod.
Maghalat sa nagrarasay
na baybay
asin maghalat
sa nakatukaw na gapo.
Sa pagdoong kan hukol
may kaday na lamos
buda moto-moto.
Mahugpa an uran na mga dagom
ki gurang na daraga
na magumos, mahipid sa dagat
na garo traheng tela.
Ini iwagas asin iheras
na garo traheng tela,
bibilugon asin itatahi
ki sarong gurang na daraga
gamit an naghuhurugpang dagom
kan uran.
Ugaring dai pa lamang
nakakatanang hukol
an Naga.
Hababaw an matris
para magbados nin hinog
na dagat.
Magayon kutang makapurot
ki katoninungan digdi sa gubot.
Hanapa, kun kaiyan may natatada pa
digdi sa daga, hanapa!

02/22/04 BMC Naga


ESTEBAN
Kan inot siguro, Esteban
an Guinobat pirming matadong
kan sa mga kontraryo kan kinaban
kamot mo pa an pighahadong.
kan sa mga para darang karatan
an bungag mo dalugdog,
buda sa balanggay na makadlan
tataramon mo an pigdadangog.
Siguro Esteban kan inot
kan an duminayong moro
inagyat mong bungagan
su mga kahoy nagtarakig
an mga tabay na gamot,
nganing kan dagit
dai mo mabalingan
su mga rimuranon
sa takot nagpatambon
sa kalot.

Ay, ay, ay, Esteban
kan ika pauli na
sa kagadanan,
nagringsal an bangui
nakugay an mga dalan.
Mga dago an pamibi
kan mga babaying nakabelo
sa paghatod sa kalag mo
sa makahoy,
sa lubungan kan mga hadi.

02/23/04 BMC Naga


BAKASYON
Naga, garo sana pag-ako ki liwoy
an paghalon ko saimo
sa sakuyang daghan.
Uminanod ka sa ugat kong lana
sa makinang gadan.
Bakasyon kan mga lawas tang layas
kan pinasilyab mo akong gari kabasan
sarong aranihan, sarong tag-init
kan mga buradol
buda pagbuntog sa labogan.
Paghigda sa awot
sa natad na mahigops mamurak
an pagmati kaini.
Sa limpoy kan mga kahoy
na ramog ki kalibangbang,
atibagros buda basol
sarong badat na udto
sa duyan
an pagmati kaini.

Garo sana paglukso
sa hararom na burabod
pakatukad sa nagaarik-arik
na bulod
an pagrasay ko
pasiring saimo.
Kaito, an Abril
garo pirming udto.
An paros sa kurtina
pirming daing gibo.
Oras kan pagburak
kan mga oro-alasdose.
Oras kan mga primerong
pagmati.
Ta pirot an gabos
kaya naisipan magpasyar
kan Diyos.
Bulawan na sildang
an lawas Niya sa langkoy.
BUlawan man sa lawas
kan daragang bayawas,
bulawan sa dudo
kan bados na tapayas.

Dai naghukol an langit
kan namatean taka.
Nagsurupang sana an ngaran mo
sa gadan na gapo.
Ta may sarong bulanon
na pinalibutan ta an bangui,
dangan naghapot
sa nagtatalibong na bote
kun ano an satuyang
mga pagmate.
Kan sakuya mo itinao
an burak na kasimbagan
kan saimong daghan,
guminibo kang kalot sa panahon
na dai na matatambunan.
Dai ining ibang gibo
kundi an apodon ako
na bumalik sa banguing ito
asin magpalubong
sa paggirumdom.

Antang saro-sarong nagtarakdagan
an mga dahon kan kalendaryo.
Ruminuluhod na
an inasyab na paroy
sa kabasan.
Bumwinelta an hagab
sa mga dalan,
na dati nagbubururak
ki mga dalagan.
Nag-apod naman sako
an sakuyang ulian.
Ini na an pagbalik
kan uran.
Sa sakuyang paha
tinipon takang maray
sa higot kong kamot.
Maski garo ini pagtigbas
sa bitis kan oras,
pagpakihuron sa paros
na magpakugos.
An naginibo ko sana
an hilingon ka
mientras na an naginibo mo sana
an luhay-luhay na isara
an pinto kan lunadan.
Garo ka su uran
na buminulos kaito satuya
garo ka man su uran
na dyandyan sangaw na ki daga.

02/23/04 BMC Naga


(Sa isip ko, bangui, naglalakaw...)
Sa isip ko, bangui, naglalakaw
an paggirumdom.
Katoninungan, sa saimong tarom
nabusi an pungaw
sa daghan ko.
Naglalakaw an pagrumdom
sa mga dalan
na dumog ki tunog.
Mahewas asin daing laog.
Sa saimong tarom, katoninungan
an paggirumdom maagi
sa turorog na harong.
Mahanap, sa pungaw, ki muklat
pang bintana
na iyo an mga bintanang
may patente pang tada.
Sa dai nakakaaram,
ini an mga bintana
kan matanga.
An paggirumdom masirip digdi
mahihiling an laog na kuwarto
kan mga solo-solo,
mahihiling ako.

02/23/04 BMC Naga




































0 comments:

Ako Kalag Omay (2015)

Buhay-Gadan (2014)

Ha'dit sa byahe buda iba pang mga bagahe (2013)

Hamot kan Narumdom (2011)

Suralista: Mga Rawitdawit (2010)

Suralista: Mga Rawitdawit (2010)
Makukua sa: Gabos na Lucky Educ. outlets (Naga, Legazpi, Tabaco, Polangui, Sorsogon); Tabaco: Arden,Imprintados Advertising. Naga: Lucky Educational Supply. O kaya sa 0917 524 2309

Que Lugar Este kan Dayo sa Sadiring Banwa (2009)

Que Lugar Este kan Dayo sa Sadiring Banwa (2009)
"Maunod, magabat. Alagad makamuyahon ta magian basahon, ta makamuyahon saka labas an tanog. Makata, uragon." Gode B. Calleja. Abilable sa gabos na Lucky Educ. Supply Outlets; Kulturang Bikolnon. For inquiries:0917 524 2309

Maynila: Libro ng Pobya (1999)

Maynila: Libro ng Pobya (1999)
Makukua sa gabos na Lucky Educ Supply outlets buda sa Imprintados Ads sa Tabaco City. Para sa mga kahaputan mag-text sa 0917 524 2309

Karangahan Online

Karangahan Online
Karangahan: Pagranga sa Panurat Bikolnon. Kagibo: Jimple Borlagdan. Pinduton an ritrato para makaduman sa Karangahan

On Borlagdan's Poetry


A Rush of Metaphors, Tremor of Cadences, and Sad Subversions
By Tito Genova Valiente
titovaliente@yahoo.com

The first time I read the poems of Jesus Jaime Borlagdan, Jimple to those who know him, I felt immediately the seething movement of the words. There was a rush of metaphors in his works. I immediately liked the feeling that the rhythm caused in one’s reading for poetry, in my book, should always be read aloud. I was hearing the voice. It was a voice that happened to sound from afar and it was struggling to link up with a present that would not easily appear.

It was heartbreaking to feel the form. I felt the lines constricting. I saw the phrases dangling to tease, breaking the code of straight talk and inverting them to seduce the mind to think beyond the words. Somewhere, the poems were reverting back to direct sentences, weakening the art of poetry with its universe of ellipses and nuances, but then as suddenly as the words lightened up, the poems then dipped back into a silent retreat, into a cave, to lick its own wounds from the confrontation that it dared to initiate.

For this column, I decide to share parts of the longer paper I am writing about this poet.

In Karangahan, the poet begins with: Bulebard, ikang muymuyon na salog/ki gatas buda patenteng nakahungko,/ako ngonian kahurona. Borlagdan translates this into:Boulevard, you forlorn river/ of milk and downcast lights/ speak to me now. Savor the translation, for in Bikol that which is a dialog has become an entreaty.)

The poet is always talking to someone but in An istorya ninda, an osipon ta, he talks about a the fruits of some narrative: Ta sa dara nindang korona kita an hadi/ sa krus, kita su may nakatadok na espada./Naitaram na ninda an saindang istorya./Punan ta na man su satong osipon./This I translate as: For in the crown they bear we are the King/ on the cross, with the embedded sword./ Marvel at this construction, as the poet cuts at the word “hadi” and begins the next line with “krus” and the “espada.” Marvel, too, at how he looks at conversion and faith, a process that made us special but also wounded us with ourselves stuck with the sword.

Finally, the poet says those lines of the true believer: They have already spoken their story, now let us begin with our tale. The poet does not have a translation but will the istorya in this line be “history” and osipon be “myth.” Shall these last four lines in the first stanza be both a subversion of our faith embedded in a foreign culture or a celebration of what we are not, and what we have not become?
Puni na an paghidaw. Puni na an pagluwas/hali sa kwartong pano ki luha, puni na/an paghiling sa luwas kan bintana./Puni na an paghidaw para sa binayaan./Puni na an pagsulit sa daluging tinimakan./Puni na an paghidaw sa mga sinugbang utoban. Terrifying lines as the poet calls us to begin the remembering and also begin the moving out from the room full of tears. In the poet’s mind, the lacrimarum vale or valley of tears had become an intimate area for instigating his own release.

The rhythm is there as in a prayer. But it is no prayer. There is the repetition but it is not a plea. There is the self but it is one that has turned away from itself into something else. That self is one that shall face the recollection of the faith that has been burned.

And yet the poet, resolute when he wants to, loves to sing and hint of fear and anxiety. Even when he is merely observing children playing in the rains, he summons images of terrible beauty. The skies become diklom na pinandon na “may luho” (with hole). From this hole, comes the sarong pisi ki sildang/ tisuhon na buminulos. The poet stays with this metaphor with such intensity that the silken thread coming from the hole justifiably becomes luhang garo hipidon na busay/paluwas sa mata/kan dagom. Dark wit and a penchant for the horrifying are tandem graces in these lines.

This is the poet who can, without self-consciousness, tell us of the …haya/kan mga ayam na namimibi/nakakapabuskad ki barahibo/nakakaulakit ki lungsi. He whispers of “halas na rimuranon, malamti/sa hapiyap kan mga bituon.”
This is a startling universe, where dogs pray (and bay), and where fears bloom and paleness afflicts and infects, and serpents are caressed by the stars.