Paghalat sa tulo
Paglaom an pangaran kan dagat.
Kaya niyani sa tampi kan baybayon
sarong buklod an natipon, buminuhat,
itinuga kan paatras na suklob kan taob.

Daing talang kun magbalik an hukol
sa kada ruso manlaen-laen an kaday:
harong kan mantok, mahalnas na batiris,
mga arikurong kan hewas na wagas.
Iako kan buklod an mga inanod.
Idugang sa unit niyang
siyudad ki tayong.
Pero bako ini an mga pighalat.

Sa duluhan sa oro-inutan
nagpupuon na an pasaka[1].
Pagkatapos hugasan su gadan
idinagos na su basbas[2].
Dai na nadara
kan hidhid[3] kan balyana
an pagsaklot ni aswang
sa mga isusugbang kalag
na pang-amak sa gagamban.

Ini pag-otro sana kan pirmi.
Arog kan pagpasublian
kan taob buda hunas
sa tampi kan baybayon.
Pero yaon sa buklod natipon
an dakol na osipon.
Hale sa mga tawong
runot na an buot
sa timak kan mga tandayag.
Ini daa su inusipan kan bayong
manungod sa masalbar
saindang daing katoninungan.
Propeta daang nagmaan sa dagat
sagkod mabua
sa paghalat sa pag-abot
kan tulo.

Minapatong an panahon ki hibog
sa buklod, pero an hukol warang bareta.
Kan isinuso na sa dulay su lawas
na hudyan na nagpasan kan istoryang ini
nalubong naman sa diklom su mga osipon.

Kaya niyani sarong aldaw
kan nahiling kan mga bagong supang
an pagkagaba kan buklod
dangan sarong gurang an huminawas
hali sa parasang pidaso
gabos sinda sa baybay
su dalagan
dai masabutan su namaanan.
Garo luhay-luhay na tarom sa unit
su ngirit na kaipuhan pang girison
sa pandok kan gurang
na sa lawod natanaw man giraray
lunad sa hukol na labaw
ki paghidaw
padangadang an layag
kan tulong oragon.
Agosto 10 2004.Karangahan.


Pista sa Gadan, kinaagahan

Dai mo huhunaon na Nobyembre ining aga.

Agang kinuramos kan paros an tunog.

Arog sa kinaagahan kan katapusan kan kinaban
an mga kalag na naguong sa satong panganoron
gagaboton kan kalamias kan kahewasan.

Mahahanggianan an tikab sa pagsakat kan gabat.

Ta napasain su girabo kan uran
hadok kan ngabil kan mga naghahayang gadan?
Napasala garong panahon, ta mga rignos nakatugdon
sa koryenteng inalambre, nagtatawong alingahot kan Marso
sa mga bulan na benditado na kan lipot, sambay kan bagyo?

Nagngangarakngak an kalag ko
ta pigsusurod an sinarigsig sa palitada.
Sa dagang ining parong ki gadan na kandila
nagagango pa man an satuyang papa.
Bako makangalas
na ini aldaw ki Nobyembre?

Maski sa mga atop nagsasangaw
an higos ka udto?
Maski an agrutong kan de mano
hapiyap sa talmag kong boot.
Dangoga, nagngangarakngak
an kalag ko.

Nakakasibog daw kita sa panahon
kan satong pagkaaki
pagminaulok na arog kaini?
Sa ikos na pigbugaw an rignos
sa gilid kan pigbalad
sa trangka na buminurikat na daing takot
sa sildang, sa huyop-huyop na kinutaw
sa tubig kan asul na langit.
Sa pagbuklos ta padulag
bakong ini an kasagkoran
kan satuyang pagdalagan?
Kapkapa sa tikab ko,
nagngangarakngak an kalag ko.
Nobyembre 2 2004.Karangahan

Bubon
Sa itsura kan paglupig
an pagkubabaw kan mga awot
sa hubas na bubon.
Dai ko masabutan kun nata
napano ini ki daga
dawa igwa man na ulang
na buhos sa palibot.
Garo hale na mismo saiya
an kahagadan
na tambunan an sadiring rarom.
Ano pa siya kun dai na ini,
kundi marang dugi?
Minaagi sa isip
an mga naghugot.
Anong kagadanan
an muya nindang tapuson
sa paglaylay o pagturon.
Mawot daw nindang ladupon
an sadiring kantil?
Iyo, sinda an ikaon
kan saindang pagkaraot.

Diit na sana,
pagbuminutas na man
sa pagrugba an ulang
na kagtipon kan burabod
buburaon na kan awot
an gabos na manungod
sa bubon.
Kairiba na ining mga ngaran
na nakasurat digdi
na siguro kan dumog-dumog pa
su semento, maingaton
na ikinurit.
Hulyo 31, 2004. TSCES.

Pahunod
Kun nata raot an kinaban
nganang tubod sa sadiri
an padarahan.
Osipon kan mga tanay
sa tiwala daa sa sadiri
an dunong ibunay.
Kaya, ayot-ayota sana ‘noy,
sa pelikula bagang ini
ika an pirming bida.
Pagbinangga ka
banggaa man.
Hiniling kang maraoton?
Malsuki man ki matarumon.
Ta ining kinaban baga
kawat ki arantugan:
umantog ka na
nganing dai ka maantugan.

Lumangkaw,
maging nagngangak-ngak
na angog kan bulod, iyan
daa an maray na gibo
pasunod kan dakol na tawo.
Imbes tumalubo, bako
tumimak sa gapo.
Huyan na payo kan kairibanan
iyo na an an gibuhang sakrangan.
Ata nganing dai makumbabawan
umantog ka na man.
Pero pag dai ka niyani uminayutan
maski ka nadingkilan
maray pa daang lumakaw-lakaw ka na
digdi sa kinaban.

Kun iisipon baga,
sain hale an dagit mo sa daga?
Bakong sa dagit man sana sa sadiri.
Dangan kun ini pa an ootubon
aw, bako na makangalas
kun garo na digdi Gagamban.
Ta an tawong kasarabat-sabat
gari na man sana taga-duman.
Kun umasta, matua.
Pero sa ngohod an ugali.

Hilinga,
duwang motor
an diit pang magsagidan.
Dai man nagduotan
pero su nagdara
su garo nagas-gasan.
Naglosad su duwang sakay.
Bago sinda mag-ayutan,
punduhon ta daw an panahon.
Itunong ta sa parteng
mamudahan pa sana sinda
o mabiyaw ki gugom.
Buhian ta sa isip ninda
an dagit na magbalinghaw
na garo aki.
Matukad ini sa alimpuro kan bulod
bayaan ta sanang makig-umbasan
hanggan sa lumusad na sana ini sa kapagalan.
Dangan ta ipadagos.
Bako man garo arog kaan kakulog
pagkatapos ki haloy na kadaehan
ki laog
an pagdagos giraray sa daghan
kan pagpahunod.
Agosto 2, 2004.Karangahan.4kh.


Natunawan
Duluhan na kahadean
sa tunaw na timakan
suanoy na osipon
an harigeng hurandigan
hala-hala kan mga aki
an kudal na sarig
sa hangos na hirarom
su mapa ikinurit.
Hangaw an linderos
turo an muhon
buda su mamunda
haloy nang nakalubong.
An poder kan trono
nakatukaw sa dampog
pigmangno kan moog
na butang bulakog.

Yaon an digdi ngonian
nakatugdok, nakaulakit
sa itsura na taros
pulinas asin padangadang.
Arog kan paros
lipod na sapuyong sa kadahunan.
Siyudad na nalunod
sa pagtaob kan kalingawan.

Lunad sa abaga
kan daing herak na Habagat
nagdudumig an matang
nakamaan sa tangod ta
su gadan na dato
nakapatos pa sa bodyo
kataning su mga oripon
na pinaghugot sa pasaka.
Agosto 10, 2004.Karangahan.





[1] ritwal kan paglubong sa gadan
[2] ritwal pagkatapos hugasan su gadan; wiwisikan kan balyana ki agua de oro hali sa dahon kan lukban su lawas nganing dai siya(su kalag) matawan ki pasakit ni aswang. Mantang piggigibo ini pigsasabayan ining kanta na an apod kotumba.
[3] ritwal kan pagbulong sa helang na tinao ni aswang. Piggigibo ini kan balyana sa paagi kan pagbugtak ki mga dahon kan buyo buda paroy sa angog kan may helang. Kun nagadan imbes na marahay su ginibuhan kan ritwal na ini boot sabihon nadara na ni aswang su may helang sa gagamban kun sain tatawan siyang dakol na pasakit.

Patente kan Nobyembre

Pista sa Gadan, kinaagahan

Dai mo huhunaon na Nobyembre ining aga.

Agang kinuramos kan paros an tunog.

Arog sa kinaagahan kan katapusan kan kinaban
an mga kalag na naguong sa satong panganoron
gagaboton kan kalamias kan kahewasan.

Mahahanggianan an tikab sa pagsakat kan gabat.

Ta napasain su girabo kan uran
hadok kan ngabil kan mga naghahayang gadan?
Napasala garong panahon, ta mga rignos nakatugdon
sa koryenteng inalambre, nagtatawong alingahot kan Marso
sa mga bulan na benditado na kan lipot, sambay kan bagyo?

Nagngangarakngak an kalag ko
ta pigsusurod an sinarigsig sa palitada.
Sa dagang ining parong ki gadan na kandila
nagagango pa man an satuyang papa.
Bako makangalas
na ini aldaw ki Nobyembre?

Maski sa mga atop nagsasangaw
an higos ka udto?
Maski an agrutong kan de mano
hapiyap sa talmag kong boot.
Dangoga, nagngangarakngak
an kalag ko.

Nakakasibog daw kita sa panahon
kan satong pagkaaki
pagminaulok na arog kaini?
Sa ikos na pigbugaw an rignos
sa gilid kan pigbalad
sa trangka na buminurikat na daing takot
sa sildang, sa huyop-huyop na kinutaw
sa tubig kan asul na langit.
Sa pagbuklos ta padulag
bakong ini an kasagkoran
kan satuyang pagdalagan?
Kapkapa sa tikab ko,
nagngangarakngak an kalag ko.
Nobyembre 2 2004.Karangahan

Dila
Bago daw mangyaring mapara ka
digdi sa daga.
Piriton mong dai makalugad
an saimong dila.
Mala marara, dipisil mapila,
daghan an lubungan kan haldat
na masakit masapa.
Ta masapa daw kan daghan
an haldat na dai nalalapa,
pararom nin pararom
antes masagkod an daga.
Ta makaon man kan ulod
an lawas na gadan,
pirming makakarumdom
an kalag na daing katoninungan.
Mabuwelta an dagit digdi
sa kinaban.
Sa paagi kan lipot na mabatak
sa mga higdaan,
masuhay sa mga kudal,
masubol sa mga nasyon
na magtubong nin tarom.

Bago ka maghale dai ka magwalat
sa kinaban ki haldat.
Na magiging rason
kan saimong pag-otro
kan saimong sasakiton.
Kun igwa man sanang tataramon
na puwedeng itukal,
bako na su maharang,
bako na su maringsal.
1/15/04 Tayhi

Ginhawa
Pasensiya na sana nono, nene
pagsakit mahahali na sana
buhay ta maginhawa
pagkita gadan na.

Pag ako puminiyong
ako ito na
kairiba ni Papay
mong nainot na.

Sa ginhawa tulong beses kitang makakan
pamahaw, pangudto sagkod pamanggihan.
Duman may sadiring tibi
dai na kamo makikihiling.
Malumoy an higdaan,
dakol na gubing.

Nene, dai ka na mapauripon
sa darakulang harong
o maghalayhay
kan bako mo man bado.
No, dai mo na kaipuhan magpukpok
nin maso. An masunod na palasyong
ititindog mo, giraray man
mapapasaimo.

Kaya pag ako nagadan dai maghibi
ako sa pasakit kan kinaban mahali
mahirilingan pa kita dai maghadit
siguro maginhawa na kita
pag-abot sa langit.

Pagbalik saimo sa diklom
Kun gigibuhon ko ini
dapat dai akong puso
papanindugan ko an parasaklot
sa sarong sa pagtumang
daing kusog.
Daing tulang an sakong pangaran
para maubo an saiyang pangaipuhan
pabalyo sa daing herak
na salog kan kinaban.
Malinga daw kan boses kong
paratod an kuwerdas
an saiyang pag-ula
kun garapuon siya
kan mapapanas
na pagpasupog.
Kun sa gusto ko
muya ko na siyang makugos
idara sa dai nin makulog
basogon sa sakuyang kamot.
Kun sa daga kuta
may bubon nin kusog
ta an puso ko dai nin isog
makipaggubutan
sa gubot na kinaban.
Dai akong Diyos
na nagsugo ki Abraham
na iatang an sadiring laman.
Ako sana ini
digdi sa malipot na lukas
kan kadaihan.
Ako na saiyang paratao ki pangaran
an saiya man na paragadan.
01/22/04 Tabaco

Anatomiya ng palaging namamatay (Para sa aking sariling pagkunsumo)
1. Romansa ng Kama
Buhay ang aking mata
sa mga sandaling patay
ang ilaw, at ang mga Panaginip
ay naririto na, bumabalik
silang parang mga kabayo—
ang talampakang kuko na tahimik
na bumabasag sa panatag
na sanaw na naimpok sa sinapupunang
hinulma ng pertil na bulubundukin—tanawin
mula sa ulap ng utak.
Paano mo muling iipunin, bubukludin
ng iyong mortal na kamay, sa kaayusan
ang tubig na naalimpungatan
at paulit-ulit na tumakas
sa paulit-ulit na pagbilog ng panahon
at alimpuyo? Aaminin ko nang hindi ko
kayang imaneho ang patuloy na paglayo
ng mga tanawin na dati rati’y masunurin—ngayon
kailangan nilang lumayo, ngayong ayaw na
nilang magsinungaling.
Tumutulak ang mga Katawan
na hindi mahawakan ang laman
at paglalong itinikom ang talukap
mas lalong napipisak ang matris
na sisidlan ng luhang napiga—abuhing salamin
ng mga pag-alsa ng dibdib, hindi paghinga
ang paglobo ng tarantang baga, selopin na paghabol
sa mga buntot ng liwanag, maugat
ang kadiliman sa pagkakapatong
ng mga anino. Malakas ang bisig
ng Gabi, hindi kayang pigilan ang pagpabangon
ng nginig at lamig
sa tuod na higaan.
Kayang pakulubutin ng ideya
ng Pagpanaw ang mga pisngi
ng Sanggol.

2. Pasilyo Sulu
Paano gagawing karaniwan
ang Gabing ang mga eskinita
ay iniwang nakabuka
ang mga pagitan. Iginuguhit
ng puting luha ng mga bintanang
ipinikit na pilit, ang mga teritoryo
ng liwanag. Mabagsik
humiwa ang elektrikong tanglaw
sa mga siko ng kongkreto.
Saan ipupuwesto ang maputing alaala
ng romantikong Romeo at Florante,
kung itinataboy ng panatikong katahimikan, lahat,
kahit ang katawang ‘di mahawakan?
Sinuwerteng makausli ang pagtiyatiyaga
ng namaluktot na rosas, sa pag-intindi
sa walang hanggan: sa hiwang sinugat mismo
ng paghilom ng kanyang tinik.
Gusto kong ipahayag ang pagkalat
ng kongkreto, ang pag-uusap
ng mga pader, ay pilit
iniiwasang maging totoo.
Kahit sa akin, itinatago nila
sa init ng itlog ng kanilang sarili, sa intimasiya
nakasapot ang kanilang wika.
Alam ko ba ang emosyon
na itinuturo sa akin
ng pagsaplot ng bubungan
sa ma-utong na dibdib
ng kalawakan? Sigurado
ba ako sa damdamin
ng nakahawlang kalapati,
na ipinupuslit ang sakiting huni
sa salaming kurtina
ng aking bintana? Ito ba
ang Boses ng lahat ng tumatawag
sa Gabi: ang mga pagkislot ng palad
na isinuksok sa ilalim ng unan,
ang mariing pagpikit ng mata,
ang pagkapatid ng kristal
na hibla ng luha, sa dilim?
Hahayaan kong lumapag sa lupa
ang amoy ng Ilang-ilang, at saluhin
ng mundo ang hindi nito kayang hawakan.
Hindi ko tutugunan ang paghiyaw
ng mga kalsadang binaliw ng paulit-ulit
na pagpatak ng yapak sa kanilang noo.
Hindi ko kakalabitin ang paos na gitara
at bundatin ng himig ang hangin,
mas mabuti na ‘tong hindi natin
napapansin ang rebulto ng Pagliwaliw,
nang matiis natin
ang Magdamag.
Bukas, ilibing na lang natin
ang maraming kamatayan,
pagbumalik na
ang liwanag.

3. Ang Pagbalik Ng Mga Musmos
Maraming Pag-ibig ang umaga
buhay at hindi nananakot.
Binuo ang kanyang loob
ng maraming Pagbangon.
Ang kutob niya ang nagbuka
sa nakakuyom nating mga Mata
at tayo ay hinuhugot ng bawat Pagbalik
ng liwanag, mula sa ating paglukob sa kumot.
Pag-aari ng kalawakan ang araw
ngunit ang umaga ay atin.
Humahalik ito sa noo ng ating talampakan
ngunit alam kong wala itong kinikilalang Poon
o kaharian, may sikmura itong dumila
sa kinadidirian nating sanaw, na palahian
ng lamok at langaw,
sapagkat wala itong katawan
at lamang nahahawakan.
Ang mukha nito’y walang binibigkas
na pangalan
at ang pangalan nito’y ‘di tumutugon
sa isang mukha.

4. Hindi Ko Kayang Pangalanan Ang Hindi Kayang Bigkasin
Ngayon ko lang naiintindihan ang Pagpanaw
pag-ginagahasa ka ng katahimikan
at wala kang ibang magagawa
kundi umiyak
at kumapit sa tulalang kagamitang
sumapit ng parehong kapalaran.
Dito sila kanina, humihimlay, taong-tao
totoong-totoo, umuukupa ng espasyo,
nahahawakan ko
ang kanilang buhok
sa kanilang halakhak, at hindi
sila nagsasawa sa pagbalasa
sa humihiwang silahis sa bintana,
sinusuysoy ang bawat butil ng umaga
dito sa mesa at upuan,
ikinalong sa maagap na kutsara’t baso
ihinain at nginasab sa bandehado
at saka naming itinipid, itinimpi,
habang nakukuba ang tanghali
sa bigat ng pawis at init,
sa aming bulsa, bawat isa, bilang
at markadong sandali.
Sapagkat ang hapon ang pagtanda
ng Panahon. Madalas sa pagtugis sa tuktok
ito ay oras
ng Pagtigil, ang paglugsot
tungo sa talampakan ng pinaghirapang bundok,
ang muling pagmano sa lupa,
ang paghalik ng butki sa alabok.
At kanina ako’ay nakatayo, nagpipilit
tumatag, sa pagbitaw sa buntot
ng direksiyon ng kanilang paglisan.
Oo, lumalayo ang lubid ng aking dugo
sa kipot ng kanilang litid, hanggang saan
man sila padparin, pero lalong namumuo
sa aking ulo ang bilog na kadiliman
sapagkat lumalago ang espasyong kanilang
nakalimutang dalhin, paglalagyan
sa mga Hindi na Maibabalik.
At ‘di sinasadyang manuya
sa gitna ng pagmumuni’t luha
ang isang karton ng sigarilyong
naiwan ng siga.
Ang lugar na linilisan ng Pag-ibig
ay palaging ganito: palaging pagkatapos
ng ma-ilaw na piyesta, may insignipikong
damuhang iiwan
ng pansamantalang peryahan.

Litrato ng hagdang nakatambak sa bakuran
Sa kanyang pag-akyat sa ating binababaan

Pagkatapos ng maraming taon
ng pagpapa-apak
lumuwag din ang turnilyo ng hagdan
sa Gabing ito’y umungol
nang walang dahilan.
Hindi siya ang halige ng tahanan
ang posteng nagmumukmok sa apat na sulok
ang ilaw na wasak ang katawan, taga-binyag
sa paganong mga anino, winawagayway ang kuryenteng
oliba sa limbong ang relihiyon ay walang
pag-ibig.

Wala na itong tuhod
na ipantutukod sa bigat
ng naipong pasensiya
sa kawkawan ng taas at baba.
At binungi ng minsang suwail
na sampal ang tabla
nang magdabog ang hindi pinayagang
paa.

Pero makakalimutan niya ba ang maingat
na dampi ng inumagang sneaker
na sa pagpapatahan sa katahimika’y
gumising sa imortal
na intimasiya? (At kahit ang mga kuto
niyang anay ay makapagsasabi
na wala siyang pinatulog na Gabi
sa pagsisilbi).
Nagawa niya na bang akyatin
ang taas, o babain
ang baba
kung siya ay nagkakasilbe
pag nasa gitna?
Paano kaya kung sa kanyang pagkakahoy
di na lang siya naging hagdan?
Kundi isang respetadong lamesa
o paboritong lumba-lumba
o kaya’y madunong na pasamano
ng mga libro?

Sino ba ang makapagpapalit
nang biglaan
ang kayang bumaluktot ng balikat
ng ilang taon—
madalian
isang mabilis na pagpilas
ng Huling Hangganan, ang tanging hiblang
nakabara sa lagusan ng isang galit
na pagpulandit—hinay-hinay na Alimango
ng Panahon, ang dapat humugot
sa sandalan, kung ang tahanan ay isang
palasyo ng baraha—
kung ito’y isang pagpipigil
ng tibok
kung ito’y hindi na muling
paghinga ng oksihinang
sumisid sa malalalang espasyo—
ang bakanteng katawang
sumisiksik sa mga puntod ng titik:
ang tulalang aklatan
ang humihigpit sa mga gusot na umiporme
ng beteranong kurtina, sinasala ang katinuan
sa palad ng bintana, hinihilod mula sa pribadong
likod ng hangin—ang banging ang hantungan
ay kinakapa pa sa dilim ng bulag na daliri.
Mapapansin na lang siguro
isang araw ang patlang
pag hindi na magkaintindihan
ang pababa at paakyat.

At ngayong nasa harap ko mismo
nakaratay ang patay na balikat
ang kahoy na ulap
na naglutang at naglapag
sa ating mga katawang
di nabiyayaan ng pakpak
hinihingi nitong iapak mo
ang teynga ng imahinasyon
sa imposibleng kalansay
niyang kahoy,
at pakinggan
ang alikabuking alunignig
ng mga tibok ng yapak.

Nararapat ba akong
sumaksi sa lahat
ng trahedya sa mundo—
ang hinanakit ng isang bayani,
na ngayong siya’y nakahandusay pa
di na puwedeng apakan?
*
Nakikiramay sa malayo ang pintuan.
Bahagya itong nakausli sa pagsaludo
sa kanyang kasama—para akitin
ang ilang sundanging silahis
ng bagong umaga na tagain
ang anino
at pagsuwayin
sa iba’t ibang sulok
ang mga hindi maluha
nang makaramdam naman kung gaano
humilap ang mangulila.

Nang masalubong ko ang hapon sa Lagoon
Paano ko pipigilin
para sa tulang ito
ang hapong nangyayayri
ngayon sa ‘yo?
Para namnamin kahit ng mata
ang hindi nakayang lunukin
ng kaluluwa.
Maniwala kang bumibigay
ang kisig at bisig,
maging ang halkhak na kayang
tabunan ang mundo
ay napapaos. Marahil
sa pagbibilang, kung ilan,
ilan ang naging klase
ng berdeng nakikita ko
sa sabay-sabay mong mukha
(at ang buhay mong walang bilang)
makukumbinsi ng pakiramdam
na lugmok sa loob, na huwag
umalis nang mabilis
ang mga sinag at silahis
na tanging musmos at mapaglaro
pa ng emosyon.
Sa pagtuturo, sa pag-iisa-isa, sa pagsamba
(na hindi nagagambala ng Katapusan)
at pagdudusta sa laman kong lupa lamang
at susuko sa katandaan,
makakahanap ng kaligayahan
sa iyong gumagalang kapanatagan
sa mga puno at sa dulo ng bawat dahon
sa mundo.
Paano ko tatanggapin
sa tulang ito na ang hapon
ay paulit-ulit na nangyayari sa ‘yo
ngunit di ka nauubusan ng hininga
sa pagbibilang kung kailan
darating ang walang hanggang
kalungkutan.

Ang Hapon ay Panahon ng Paghabol ng Hininga
May apoy ang hininga ng himpapawid
malalim at mainit, antukin. Kilos
ay hindi ang sayaw ng lagablab,
kundi ang marahang paglakbay ng daliri
sa nakalantad na dibdib ng sobrang minahal
habang nasa duyan ng pahinga, marahil sa ilalim
ng punong hitik sa lilim. Marahil sa malawak
na katihan ng matatamis na bulaklak.
Oras ito ng salagubang
pagkatapos lisanin ng mga paru-paro
ang balana. At ang mga dahon
ay gumagaan, at ang mga dahon
ay nagpapahila sa lupa.
Ito ang musikang ayaw nating pakinggan,
dahil inaakay nito ang ating paa sa hukay.
Ang ilog ng oras ay sinisibat ng batuhan,
nilulumpo ng hubog ng pampang at pinaparusahan
ng tinik ng buhangin. Kaya may kupad
ang nagaganap tulad ng bagal ng ulap.
Paalala itong ganito ang katahimikan
sa dulo ng lakas ng ating loob na magpatuloy.
Sapagkat itong lawak ng lantay na langit
ay isang imbakan ng mga paglaho.
At ang mga alaala ay walang katawan
tulad ng panahon na siyang nagpaslang.
Disyembre 2001.Tayhi.

Tagal
Walang hanggan
ng magpakailan pa man
ang tagal.
Isang musikang mabagal
ng patay at dapit
paikot sa ilog na
nakapulupot sa mundong
ahas ng agos. Multo
tulad ng langit
na kumpol ng mga lilang
bulaklak. Tulad ng ulan
at itom
ng kapeng iniwan o
nakalimutan
sa lamig ng balkonahe.
Puting kurtina
sa lumang bahay
na tuluyan nang
pinatay ang ilaw,
burdado ng ligaya
at lumipas na glorya
ng noon. Walang hanggan
wari ang bigat. Dito.
Sa tanggapan ng pait
at lason. Dito na siya
ring halamanan at lihim
na hardin
ng pag-ibig. Umuusad
tulad ng kalkuladong lingkis
ng relehiyosong sawa,
ang bakod
ng siyudad at ng mga grasang
lansangan. Sa bakal na utos
ng isang blokeng bato
sa gintong trono, ang lamig
ay umuunlad.
Kaninong paglaya
ang ihip ng hangin.
Ang paghalimuyak
ng mga pangitain.
Alam mo ba ang daan
paalis dito, ikaw na nakakapansin
na walang pintuan?
Mamayang gabi
sa bughaw na tulog ng lahat,
muli tayong lilinlangin ng katahimkan
at pilit ilalayo ang ating mga katanungan
sa punto. Dahil bubuka
ang minsang pintuan
ng ngayon. Pupuslit
ang mga panginoong
walang hininga at kamatayan.
Sasabak tayo. Isang makisig
na kabayong kayang tagusin
ang ilusyon. Makikihati tayo
sa kanilang lagusan. Puno
ng enerhiya ng nagpasuklob
na lakas.
Hango sa karagatan.
Hango sa higanti
ng mga napaluhod
na taong-diyos.
Isang matipunong gulong
ng kidlat. Uhaw ng mga pumalyang
pagsagupa at pagpalag.
Walang lingon
ulo sa ulo. Tungo
sa kabilang kalungkutan.
Sa pugad ng mararangal
na halimaw na silang
humubog sa mga bayani.
Huwag lang ito. Huwag lang
dito sa lupaing puno
ng lupaypay na bulaklak.
Marso 2 2002.Tayhi.Tabaco City.

Mga Lunan ng Oktubre

Nang masalubong ko ang hapon sa Lagoon
Paano ko pipigilin
para sa tulang ito
ang hapong nangyayayri
ngayon sa ‘yo?
Para namnamin kahit ng mata
ang hindi nakayang lunukin
ng kaluluwa.
Maniwala kang bumibigay
ang kisig at bisig,
maging ang halkhak na kayang
tabunan ang mundo
ay napapaos. Marahil
sa pagbibilang, kung ilan,
ilan ang naging klase
ng berdeng nakikita ko
sa sabay-sabay mong mukha
(at ang buhay mong walang bilang)
makukumbinsi ng pakiramdam
na lugmok sa loob, na huwag
umalis nang mabilis
ang mga sinag at silahis
na tanging musmos at mapaglaro
pa ng emosyon.
Sa pagtuturo, sa pag-iisa-isa, sa pagsamba
(na hindi nagagambala ng Katapusan)
at pagdudusta sa laman kong lupa lamang
at susuko sa katandaan,
makakahanap ng kaligayahan
sa iyong gumagalang kapanatagan
sa mga puno at sa dulo ng bawat dahon
sa mundo.
Paano ko tatanggapin
sa tulang ito na ang hapon
ay paulit-ulit na nangyayari sa ‘yo
ngunit di ka nauubusan ng hininga
sa pagbibilang kung kailan
darating ang walang hanggang
kalungkutan.


Tulad nuon sa España, sa ganitong gabi, sa ganito karaming tubig
kay Dat

Kung meron man akong hinanakit
sa pagbagsak ng langit, maliban sa tubig
ay ang iyong pagkapit na wala ngayon

sa braso ko na nuo'y nanliit na baka
bumigay o mabali sa higpit at lapit
ng iyong init, ang iyong balat
sa aking balat, ang paa natin
walang ingay
sa ilalim ng tubig.

Mula Mabuhay, hanggang Lacson
inihatid natin ang isa't isa
(kahit tayo'y dalawa) sa isang simula
na magmula nang matapos natin ang baha
ay nawalan na ng hangganan
ang pagdugtong ng ating mga lansangan.

Sa isang pag-ulan ibinuhol tayo
sa kasal ng pagtampisaw sa sanaw
sa isa't isa tayo humawak para di maitangay
ng paglimot sa imburnal at lagusan.
Ipinasya nating itigil muna ang pagdaloy
ng panahon at paglaruan ang naipong sandali
hanggang lunurin tayo nito sa malabong tubig
At tayo'y nalunod, oo, at ginusto nating
huwag huminga, huwag umahon.

Salamat at nagtiwala kang di ko hahayaang
madapa ka sa nakalubog na daan. Salamat
at di mo ako iniwang nangangapa
ng mahahawakan

tulad ngayon
tulad ngayon.
Agosto 5 2000, Sulu Sta. Cruz Manila


Byahero ako
Tangan ang yosi sa dulo ng alas-singko
namumuo ang gabi sa singit ng amor seko
mas yumuko ang ulyaning akasya sa gilid ng kalsada
Halos mabaliw ang pusang sinipa ko sa ulo
ayokong may ngumangatngat sa tsinelas ko
May piyano sa tuktok ng carillon, ang malambot na tite
ng kalungkutan, sa lagoon may nagkakantutan
habang sa tubig nabubuo ang plato ng buwan
Ang mga hulmahan ng dunong ngayon
mga semento na lamang, at ang mga alaala natin
ay pawang mga puwang sa upuan
Nangangati ang palad ko nang madaanan magsyotang
naglalampungan, may napulot akong panyo sa basurahan
Bumagsak ang langit habang nakasabit sa dyipning pa-philcoa
Dito natatapos ang mga punong kahoy, at ang lahat ng bagay
na maganda, walang bakanteng upuan, lahat ng kamay may nakabantay
na maskuladong kamao, ang masasayang tao, tumawag sa telepono
sa numerong kinopya sa kubeta kanina, nakahahalina
ang patalastas na “libreng pag-ibig”
sumagot ang humahalinghing na tinig
Bago ko ibinagsak sinabi kong: tulad ko
may bayag ka rin
Lumuwag na ang pitaka sa pangalawa kong kaha, nakisindi
sa koreyana, naupo sa paradahan ng mcdo, inaagaw
ng ubo ang hininga ko, nakakabobo ang mga plaka ng oto
Gusto kong kumain kaya lang nakakatamad
magpabuklat ng bag sa sikyu kung may bomba
Gusto ko lang tumayo at mapagod ang paa
para may dahilang magpahinga
Kung meron lang sanang makakasamang mag-ubusan ng laway
sa paglibing ng oras na namamatay
Dahil alam kong walang susundo sa akin
ako’y maghihintay
baka sakaling may magbigay ng sakay
Tumawid sa lansangan, kumutkot ng barya
sumiksik sa bus papuntang España
Kung saan antukin duon matutulog
Kung saan magising duon bababa


Hatod[1]
Sana walang hanggan na
tayong nagta-taksi.
Ang iba’t ibang ugong ng aircon
ay makikilala natin bilang kawalan ng salita
nang lugmukin ako ng tequila
at sinalo mo ako, silently.
Ilang beses huminto ang sasakyan,
ang pagtahimik ay pagkakataon,
pero di tulad ng dati
hindi ko matagpuan ang kamay mong
nagtatapik ng balse sa ‘yong hita
sa dilim.
Sinabi kong maganda lang ang Maynila
sa loob ng sasakyan.
Sinabi mo, Makati,
binago ko: Cubao.
Hindi ko alam kung bakit
gusto kong madulas
sa upuan—siguro hinahanap ko
ang iyong ulo o balikat.
Aminin na natin
masyado tayong nagkunwaring interesado
sa liwaliw ng ilaw sa Espana—
gayong natin namang alam
na ang sulyap sa gilid ng mata
ay mas nakakakita.
Saglit akong inaliw ng kumukupsit
na tubig sa wind shield; nag-init
ang gilid ng aking hita
at sa salawal masakit ang pag-umbok
ng alaala ng pagkalas
ng butones ng iyong blusa.
Maaaring bigo ang gabing iyon
sa pagsaway ng hindi makasinungaling
na kalooban: walang puso ang dibdib
na nangangakong may pag-ibig
ngunit ngayon kay daling hubaran
ng damdamin ang laman.
Gusto kong sisihin ang nakabuhol na alpombrang
namamagitan sa atin
kung sa kamay mo lang
nadarama ang importansiya,
ang malagkit na pagtigil ng oras
ang pagkabaliw ng matitinong…ang langit!
Anong impiyerno
ang dapat tumusta sa mga orkidyas
na pinamulaklak ng anino?
Kung hipo lang
ang pandama ng hangin?
Habang papalayo na ang taksi
sa isinasara mong tarangkahan,
habang sa loob ng sinasakyan
naging mas malamig.


Dormitoryo
Patay ang unan sa dormitoryo

Pinapabayaang kainin ang mga panaginip

Mo ng mga demonyo sa ilalim ng kama

Pagsasarhan ng katapat na bintana

ang pagliwaliw ng iyong gunita

At di ka patutulugin ng Katahimikan

at ugong ng nababagot na electric fan

Wala kang mauuwian

sa magdamag kundi ang puti

ng lamparang nakikititigan

Hindi mapakali ang maluwag na gripo

sa naninilaw na banyo

Binibilang ang oras na tumatagas

Paikot na lumilipas sa butas

na palad ng lababo

At ganito, ganito

ang walang

hanggan

sa

dormi
tor

yo.

Hunyo 26 1999, Balara.


Overnight sa grove ng U.P. Diliman
Inulan ngayong umaga
ang mga ikinubli
nating pangamba.
Kagabi, nang sa banig
nakahilata tayo
sa basang damo,
nakadagan sa dibdib natin
ang talampakan
ng siksikang langit.

Namimilog ang buwan,
ngunit mas inintindi natin
ang ating boses na binasag
ng nagmumultong haplos
ng nagbigting mga hamog
sa daliri ng mga bulag na puno.
Mas ginusto nating mamaluktot
sa lamig, at nakawan ng init
ang isa’t isa.
Hinilom natin ang antok
sa pait ng sigarilyo,
ngunit hindi nakahindi
sa pagpatong ng panaginip.
Hindi ko na nakita
ang ating pagpikit.

Ngayong umaga inulan
ang ating iniiwasan.
Sa tila walang patid na lubid
ng tubig, bumuhos ang kinatatakutan
nating walang hanggan.
Bumubuo ng dagat
ang wala nang madaluyang tubig
sa ating talampakan.

Ngunit kagabi,
bago ako humandusay
sa isang banig nating pagtabi,
nakatitig ako sa mga ulap
duon sa katihang mahamog.
Mahinahon pa ang pagsipa
ng kanilang sinapupunan,
ngunit tiyak ang pagluwalhati
ng kalawakan.
At sa tulog mong anyo
inulit kong natatakot ako,
natatakot ako habang lumalawak
ang nababagtas ng dilim.
Ngunit ngayong gabi,
mahal kita.
At natatakot ako,
natatakot ako ulap, lamig
dahon at damo,
sa umaga.
Setyembre 24 1999.U.P. Diliman-Balara, Pansol.

[1] bikolano, ibig sabihi’y hatid

Mga Rona kan Oktubre

Lamay ki kaitong Tabaco
Dai ko na marumduman kun sain inot hinugot
su tabak, pero nungka malingawan su tarom
kan suriyaw kan mahiling su kastila
kahampang su daraga niya,
"Su tabak ko! Tabak ko!" an kurahaw.

Su tabak ko, sa sarungan halion
pirming matarom buda marara
dakol nang kontraryong pinatumba
dai nanggad padagiton, baka matigbas ka!

Kastila palan naghahapot, pangaran kan lugar ta.
Kinurahaw kan maisog an kasimbagan na kinua.
Dai ko aram kun sisay sa duwa an bua.
Bata dai man lamang guminirom su tarantang daraga.

Iyo na niyani ini an pinunan
kun nata an pangaran ta arog kaan.
Bako man niyani gayong hararom an gikan,
hali man lamang sa kaisugan.

Kinsi mil otsenta y siyete,
itinugdok an simbahan
na suway an kampanaryo
sa pigmimisahan.
Patentihan sana daa an puro
puwede nang parola,
para ilawan an nagduduruong na lantsa.

Uminako an baybayon ta,
pahingurag na bisita.
May delihensiya an dagat
kaya su iba digdi nag-iristar na.
Sa pag-arabutan kaining iba-ibang persona,
Tabaco tulos naging banwa.

Kaito ini, dakol na an nangyari.
Nagsakit na sa lanit kan Hapon.
Sinapar an Amerikanong panlalansi.
Pero dai lamang nahuyo, dai natanyog
maski pinulpog maski nadaog,
Tabak ko! Tabak ko! man giraray
an sarong tingog.


Sa bus, pauli hali sa katorse kan mga puso sa Legaspi
Maririaw kun anion ka
kuta may pagkot an mga aninipot
ngonian.
Pauli an bus sa hinalian mo, ta.
nakalunad sakuya an magabat na buot
kun nata ako anion pa.
Aram ko man an muya ko: bako digdi
kundi baga sa taning mo.
Nata daw ta nagpawalat ka sa Legaspi?
Ako man sa Tabaco mapauli?
Nata kaipuhan maging dipisil
an sakuyang paghali.

Makaskason an pasi kan luha
sa pisngi kan iluwas ko an payo sa paros
an mata iminuklat sa bangui.
Kun anion ka kuta
nata ta kaipuhan pang humiling
sa luwas, sa bintana?

Mariraw kun anion ka
kuta dai ako naghapot.
Pano nin ilaw an Tabaco
sa sakuyang pag-abot.
Sisay an saindang pigpa-ogma?
An mga pandok na dai nin gabat
sa hukol kan paduman, padigdi,
minalagpas, minabalda parayo sakuya.
Makatakot hampangon an higdaan,
an bintana.
Baka magparumdom kan mga nasa harayo.
Lalo na pagnakasirip ki bituon, pano na,
pigisip-isip ko,
kun hanapon taka?


Sarong bangui sa Pawa
Ang bangui mahamot
kan tunog buda paros
sa luong kan masetas
an uran na daplos
an parong kan sildang
kan labas na bulan


Bakasyon
Naga, garo sana paghalon ki liwoy
an pag-ako ko saimo
sa sakuyang daghan.
Uminanod ka sa ugat kong lana
sa makinang gadan.
Bakasyon kan mga lawas tang layas
kan pinasilyab mo akong gari kabasan
sarong tag-init, sarong aranihan
kan mga buradol
buda pagbuntog sa labogan.
Paghigda sa awot
sa natad na mahigos mamurak
an pagmati kaini.
Sa limpoy kan mga kahoy
na ramog ki kalibangbang,
atibagros buda basol
sarong badat na udto
sa naglalabyog na duyan
an pagmati kaini.

Garo daw sana paglukso
sa hararom na burabod
pakatukad sa nagaarik-arik
na bulod
an pagrasay ko
pasiring saimo.
Kaito, an Abril
garo pirming udto.
An paros sa kurtina
pirming daing gibo.
Oras kan pagburak
kan mga oro-alasdose.
Oras kan mga primerong
pagsupang
kan pagmate.
Ta pirot an gabos
kaya naisipan magpasyar
kan Diyos.
Bulawan na sildang
an lawas Niya sa langkoy.
Bulawan man sa lawas
kan daragang bayawas,
bulawan sa dudo
kan bados na tapayas.

Dai naghukol an langit
kan namatean taka.
Nagsurupang sana an ngaran mo
sa gadan na gapo.
Ta may sarong bulanon
na pinalibutan ta an bangui,
dangan naghapot
sa nagtatalibong na bote
kun ano an mga saray
tang pagmate.
Kan sakuya mo itinao
an burak na kasimbagan
kan saimong daghan,
guminibo kang kalot sa panahon
na dai na matatambunan.
Dai ining ibang gibo
kundi an apodon ako
na bumalik sa banguing ito
asin magpalubong
sa paggirumdom.

Antang saro-sarong nagtarakdagan
an mga dahon kan kalendaryo.
Ruminuluhod na
an inasyab na paroy
sa kabasan
na daing payo.
Bumwinelta an hagab
sa mga dalan,
na dati nagpupungak-pungak
ki mga dalagan.
Nag-apod naman sako
an sakuyang uulian.

Ini na an pagbalik
kan uran.
Sa sakuyang paha
tinipon takang maray
sa higot kong kamot.
Maski garo ini pagpalod
ki tigbas
sa bitis kan oras,
pagpakihuron sa paros
na magpakugos.
An naginibo ko sana
an hilingon ka
mientras na an naginibo mo sana
an luhay-luhay na isara
an pinto kan lunadan.
Garo ka su uran, sabi ko
na buminulos kaito satuya
garo man ining uran, sabi mo,
na dyandyan sangaw na ki daga.


Amay na aga sa Naga
Nagpapaumay an mga kalag
na hinudong kan bangui.
Mururat-murat, namungaw-mungawan,
minaralabar sinda kan takig
na minatarakdag na tagisti.
Mala kaini dumog an mga tinanom,
an mga tinampo pano ki hibi.
Ini an walat kan diklom
na buminuklos na pauli.
Arog kaini an tamang laen
ki panahon. Ta magayon
magpasiring sa dagat
maglapiga sa baybayon,
asin maghalat—
maghalat.
Abo an langit
na an buot may kulog.
Abo an hukol na hagab
kan ilawod.
Maghalat sa nagrarasay
na baybay
asin maghalat
sa nakatukaw na gapo.
Sa pagdoong kan hukol
may kaday na lamos
buda moto-moto.

Mahugpa an uran
na mga dagom
ki gurang na daraga
na magumos asin mahipid
sa dagat na garo traheng tela.
Ini iwagas asin iheras
na garo traheng tela,
ibilog asin itahi
ki sarong gurang na daraga
gamit an naghuhurugpang dagom
kan uran.
Dai pa lamang ugaring
nakakanamit ki hukol
an Naga.
Hababaw an matris
para magbados ki hinog
na dagat.
Magayon kutang makapurot
ki katoninungan digdi sa gubot.
Hanapa daw, kun kaiyan may natatada pa
digdi sa daga, hanapa!


Tayhi
Sa pagbuklit sa mga laog
kan sakuyang hutok
pirmi kong napupundohan
an retratong ini:
An harong sa Tayhi
sarong agang
bago akong mata.

Kun matataldukan ki muhon
su primerong pagbutwa
sa payo kan pangrumdom
garo ini na su puon.
An tampi
kan kaya kong rumdumon.
Sa likod kaini wara na.
Kaawagan na kan katurog
na daing pangiturogan.
Madiklom na sirong
kan panlingaw
na ipoonan kan mga namundag,
iulian kan mga pigulian.

Ano man an yaon digdi
ta pigduduno pa ako
kaining napara nang nakaagi?
An harong sa Tayhi
sarong agang
bago akong mata.
Sarong agang
minukna kan enot
na pangiturugan.
An harong sa Tayhi
piot kan paros
na an ngaran hinangos
kan mga anghel buda kalag,
ta ini hapros
na suminalak na sa kamurawayan.
Arog kan mga pasong ritrato
naghahalnas na sa hutok,
su naliwanagan na sana an riraw.
Kaya niyani su aldaw
na sildang na duminagos sa puwertahan
sa itsura kan nagaarik-arik
na kahon, (diit na sana
liwanag na kan Diyos
pagminahampang),
iyo na sana an malinaw.
Sa liwanag daw na ini
kuminarigos ako
binatad su hilaw na unit.
Siguro nagngangalas sana
kan penomenon kan suriaw
o nagkakawat, dai ko masabutan,
pero nata daw
kan nakahurandig na ako sa pintuan
uminulok akong garo may maritrato?
*
Sa luwas, mga burda
ki puting burak
sa puting tela
sa nakahalayhay
na mga tamong na inarmidol.
Tulay ki ulok
sa pandok kan parahalayhay
sa pagkumbabaw kan tag-init
na muskiterong asul.

Sa Pagkumot ng Lamig Setyembre

Casa del Agua
Malayo ka pa 'y tatahulan ka na ng pagtahan
dahil sa libo-libong paghinga ng buhok ng bundok
na kakahuyan at ang nagkukubli ditong mga bangis.
Marahil sa una 'y pagbubuhulin ang sikmura mo
ng pakiramdam na lumalayo na tayo sa kapatagan.
Ito 'y dahil idinuduwal na tayo ng bitukang-manok
ng bundok paluwa sa kanyang matulis na tuktok.
Hayaan mo munang maging turista ka sa ating pagpupugaran.
Paghalikin mo ang iyong paningin sa mga tanawing
birhen pa sa imahinasyon ng iyong mata. Wariin mong simbahan
ang mga anyo, at kumagat ka sa marupok na pintuan ng mga ito.
Nakita na natin ito sa isang pelikula, minsan sa ilang larawan,
o ibinasa sa lampin ng lambing at simbuyo.
Batong korona ng dambuhalang bundok, isang parola
sa karagatan ng alapaap, o isang binibini, ina,
birheng sakripisyo sa altar ng bathala sa ulap.
Maaaring isa ring lungkot sa ermitanyong noo ng tayog.
Puting katedral sa paganong luntian. At ang relihiyon
at panginoon nito 'y matahimik na pag-akit.
Maging kumunista tayong dalawa dito sa malaya
nating bansa. Maging malaya, sa pagkubli ng mga pader
sa kakahuyan. Tirikan natin ng esperma ang landas
patungo sa ating tarangkahan, upang sa gabi 'y mailuwal
ng kadiliman ang isang apoy na ahas. Taga-lamon ng mundo
at tanod ng ating katahimikan. Ang tarangkahan natin
ay mga bakal na sibat, dahil mahalaga sa atin ang malubayan
sa pangangambala. Nakatanghal dito ang kalasag ng ating pag-iisa:
ang alimango ng Cancer sa loob ng pagbilog ng dalawang isda
ng Pisces. "Ang kasal ng dalawang tubig", ang sabi ng mga titik,
at ang tatlong pinahahalagahang paninindigan: Katapatan, Sakripisyo,
at Simbuyo.

Sa una mong pagdating dito, sinadya kong buksan
ang salaming mga bintana at pakawayin ang mga kurtina.
Ang bughaw mong rosas ang kulay ng ating bakuran
subalit, pamahiin ng panatikong sunflower ang sasagip sa kabaogan
ng ating hardin. Itanong natin sa kanila kung nasaan
ang trono ng apoy. Ginawan kita ng munting lawa
at pinuno ko ito ng lotus. Maglakad ka
sa ibabaw ng tubig at dungawin ang gintong karpa
at ang walang-maliw mong sarili, dahil tinupad ko
ang tulay na kawayan, tulad nang nakita natin
sa isang bakuran sa San Jose. Sa gilid ng lawang yaon
ay isang kubong ibinigkis kong mag-isa ng aking mga kamay,
ang natuyong luntian ng ating kabataang puno ng puting yelo.
Magpakamusmos tayo at magpakapayak.
Tumigil tayo sa pagtanda dito
at manahanan na tila kalalabas lang sa sinapupunan.
Maghubad tayo at magpakadungis. Magpakawala tayo
ng libo-libong paru-paro. Sa gitna ng lahat ng halaman,
margarita at damong bermuda ay ang koronang bukal
sa anyo ng magkatalikod na isda sa posisyon
ng kanilang pagkakabingwit, ang kanilang nguso
ay bumubuga ng talon ng tubig. Sa ulo ng dalawang isda
ang isang inahing alimango na naka-upo sa kanyang perlas
na pangingitlog. Inaalsa ng dalawang makapangyarihang sipit
ang araw, at sa gitna nito ang matalas na mata ng bathala.
Bago mo matungo ang pintuan,
padadaanin kita sa parihabang arko ng bogambilya
na nagsasaboy sa iyong ulo
ng mga pulang halik ng apoy na labi
sa dilaw na mga tanghali ng tagsibol at tag-init.
Ang buhok mo ay malaya, kaya inilugay ko ang pulang bubong
hanggang sa balikat ng pader. At ang ngiti ng iyong kahubaran
ang ipinintura ko sa mga dingding. Na ang mga poste 'y
di tulad ng aking tuhod na madaling mabali, kundi ng aking init,
imbong na manununaw ng ginaw at niyebeng mga panahon.
Iuukit ko dito, sa kristal na titik ang aking mga tula at pangako
dahil ako 'y madaling makalimot.
Sa balkon ko iniwan ang aking puso
dahil dito naninirahan ang simoy, na dala ng maaalalahaning ibon.
Maging tamad tayong mga panginoon habang namamagitan ang ating katawan
sa paninilbihan ng dalawang taga-aliw: ang entablado ng marikit
ngunit masungit na mga akrobatikong bituin sa sinulid ng hangin
at ang karnabal ng kulay-payasong dulot ng pagsanib ng libo-libong
talulot sa hardin, sa ating paanan. Sindihan natin dito
ang ating mga sigarilyo at ang mga hapon ay dito natin punan
at ubusin na nakatingin sa malayong dagat na humahampas sa lupa,
na walang iyak at pagsisisi. Masdan mo mula rito ang batakan
ng dalampasigan at kaligiran sa kumot na tubig. At ang araw
na pagnahuhulog ay kahel na platito, na paglumulutang ay gintong barya.
Sa gabi di ka magugutom sa bituin, ariin mo na rin ang langit
bilang sisidlan ng diyamante.
Sa balikat ng bahay itinayo ko
ang isang tore na tagapag-ingat ng ating mga hagdanan.
Sa noo ng tore natin ihiga
ang lahat nating karamdaman at pait,
sa ilalim ng mga bituin sa kwartong kwadradong salamin,
ang tanging diyamante dito sa korona
ang tanging korona sa mga gintong sumbrero.
Papanoorin ang ating pagtulog
at pagsapi ng mga kahoy at ilaw ng malayong, malayong siyudad
lampas sa pinakamalayong kabundukan.
Mula rito huwag kang matakot, walang kamay
na makakapatay sa puting koryente ng buwan at ang ihip ay hininga
ng abanikong walang kapaguran.
Pebrero 12 2002.Saod-Tayhi.


Lalim
Sapagkat di tulad ng hanging madaling mahagilap,
kailangan lang ng tubig na matagpuan. Hahanapin
sa malililim na liblib, madalas sa matatalas na batuhan.
Hindi halimaw subalit kailangang paamuhin,
malimit dapat gulatin para mahuli.
Dahil maagaw man mula sa pananaginip ang paghimbing
at maagaw mula sa pag-ibig ang ulirat ng tubig,
ilalayo ang kamay sa init, dadagdagan ang lalim,
susuot sa singit, sa dilim itutuloy ang pag-awit.

At kung ang awit
ng tubig maririnig, di tulad ng awit ng lupa o apoy,
kundi ang bigat na naiiwan sa damuhan
pagkalipas umawit ang hangin.
Awit ng tubig ang lagablab ng estrelya
pagkaluwal mula sa malagim na awit ng lupa,
ang sariling pagkasupil ng mapanirang apoy ay awit ng tubig.

Kung ayaw magpakita ang mapanlarong hangin
nakakasakit naman ang pang-aakit ng apoy,
tapat ang pangako ng lupa, lamang sa matatabang sinapupunan.
At di ba't ang maibibigay lang ng tubig ay ang sarili
mo hindi sa piling niya kundi sa duyan ng iyong mundo?

Dahil, matatagpuan na itong umiibig, malayo ka pa man
may pagdiriwang na ang pag-agos sa iyong pagdating.
Nakatali na sa kinalalagyan ng paghihintay.

Nag-iisa

at umiibig
sa tuktok ng bundok

kung saan malapit sa tainga ng Dios
kung saan malayo sa mga nilalang
na nabigyan ng paglipad.
Kahit magdamag kung pagsuyo
sa mga bituin ay di gagalaw.
Sa ibabaw,
ay isang debotong
salamin ng panatag
na pagpapaalipin.
Ngunit sa pusod, sa bansa
ng di naisabing luwad, sa hantungan ng inakong mga ibinato
sa tubig, malambot ang sayaw ng maputlang halaman.
Sa wakas, walang makikitang dalawang tubig
sa isang
panahon. Hangga't kayang makisapi, dudugtong ang dalawang
katahimikan upang magbigay ng mas tahimik na pananatili.


Apartment
Kaunti na lang ang natitira sa magdamag
nang ilapag natin ang ating mga sarili
sa lambot na iniwan ng pinatay na ilaw.
Inulit ko sa 'yo sa anyo ng selan at diin
ang mga halimuyak na ibinubuga ng malapot
na hardin sa gitna ng aking kabuuan. Sa dilim
isiniksik natin ang dambuhalang katawan
ng gabi sa isang kahon ng lagablab, at tayo'y
dalawang ulap na nagsagupa upang isilang
ang unos ng halik at marahang hagupit
ng mga daliring kidlat, sa hinawang kapatagan
ng ating mga katawan. Isa-isa kong hinimay
ang ulap sa iyong kalangitan, nang iharap mo
sa akin ang buo mong sarili'y mistulang
nakadungaw ako sa isang lungsod ng mga bituin.
Isinubo ko ang aking haplos sa malungkot
mong kalawakan, at mula sa humigpit kong bibig
ang bakas ng pulang mga planeta. Hinalina ako
ng mga braso ng iyong amoy, patungo
sa walang kapanatagang tubig ng iyong dibdib,
at pumilit sa aking paghinga ang maraming alon.
Umalingawngaw ang hamog sa ating balat
nang sa unang pagkakatao'y iuwi ko ang ugat
ng aking sulak sa nangungulilang tahanan
ng iyong pagbukadkad. Inipon sa pag-isa natin
ang lahat ng rahas na nagdadakila sa habagat
at lumayas ang residenteng tikas sa mga kagamitan
at bagay patungo sa mga lansangan.

Langit sa Tapat ng Balkonahe ni Caren
Kung ang mundo ay manlulunod
dito tumatahan ang pananagwan
sa dagat ng babala't pangamba
dito sa kalangitan sa tapat
ng balkonahe ni Caren.
Ang mga bituin
ay ipininta ng bathala
sa kanyang kamusmusan.
At ang buwan
ay isang apoy
na pilak
na ikinumpol
sa palad
ng makidlat
na kakahuyan.
Dito namin itiniklop
ang aming bagwis
para magpatihulog
mula sa mabangis na lupa
patungo
sa pagyapos ng lalim
ng gabi. Dito ko isinuko ang tulis
ng aking mga kuko
upang hawakan siya
ng paulit-ulit. Dito
sa napakaliit na bahagi
ng mundo
sa napakahigpit
na panahon namin
itinayo ang maselan
naming kalawakan
at pinamulaklak
ang mga planeta
sa tigang
na mga ulap.
Dito ko siya ikinalong
sa aking mga hita
at ninais na huwag
na siyang lilisan.
Sa puting mga upuan
dalawa kaming lasing
sa akbay ng anino
ng sinampay,
dahan-dahang gumapang
ang unang pagtagpo
ng aming mga labi.
Dito rin
giniba
ang paminsan-
minsang pagbakod
ng matigas
na mundo
sa pagitan namin
upang muling
humandusay
sa isang mas mainit
na pagkatunaw
sa isa't isa.
Sa malalim na oras
na wala nang ingay
ang gabi, sinuong namin
ang isa't isa
sa mas malalim
na pagtatagpo
upang
paghiyawin ang katahimikan
ng mas katahimikan.
Ito
ang mga gabing pagtumingala ka 'y
parang kinikinis ng init ang mga bituin
at pinupunasan ng lampin ng maselang hamog
ang salamin ng langit
dito
sa tapat
ng balkonahe ni Caren.
Nobyembre 8 2001, Tayhi.

Sa Ilalim ng Ulan
Sa silong ng isang gabing
mga daliri ang ulan
habang umuulan ng daliri
sa ibabaw ng aming mga katawan,
humigpit ang paghaplos ng tubig
sa mga palapag ng dahon, matapat
na sinundan ang kurba ng mga bato
at hibla ng lumot. Upang makauwi
sa mga bitak ng mabalahibong lupa.
Dumaloy ang pagpatak ng aming mga palad
sa mga bubungan ng aming bumigat na saplot,
maalab na nagsasaliksik
ng mga tuping maaagusan,
kumalat sa lansangan ng aming braso,
at sa mga lansangang ito bumangon
ang usok ng napapasong tubig.
Sa aking pag-agos siya ay puno ng kabundukan
at maselang alapaap, na sa mga bahagi
niyang matatayog ang pag-alsa, naipon
at umapaw ang aking pagragasa, patungo
sa nakakubling bukal
na ang hininga ay nagdudulot
ng mga anino. Ang gabi
ay nadidiligan ng mga daliri
at kami ay pinaghigpit ng ulan.
Sa paggapang ng katas
na naghuhugis sa lungkot
ng panahon, kami ay naiipon
na monumento ng apoy
sa gitna ng ginaw, nakasagupa
sa saboy ng sulak, na nagbasa
sa mga katawan ng istruktura 't
kalikasan. At kahit di namin masugpo
ang isang mundo ng pag-ulan ng lamig
inakay namin sa mainit na himlayan
ang pagpapatiwakal ng bawat butil
ng ginaw, hinawaan ng lagnat
ang pagsagi ng bawat malagim
na pagbagsak ng mga sibat
ng ulap. Tanging ang aming init
ang sumapi sa paggapang, nakikilingkis
sa pag-usad sa lahat ng direksiyon,
sa kung saan man uuwi
ang paghaplos ng tubig.
Nobyembre 8 2001, Tayhi.


Isinuko mo ang iyong ulo sa aking dibdib
Isinuko mo ang iyong ulo sa aking dibdib,
at ang iyong buhok ay ang libo-libong pag-uwi
ng ilog sa pampang ng aking braso. Hitik ang gabi
ng mga anino, at ang mga anino ay sinapupunan
ng kambal na supling: kaluskos at pagtigil.
Naririto uli tayo sa balkonahe ng mga bakal
na upuan at sinampay, kapiling ang gabi at magkapiling
sa gabi. Marahil kung ibabawas sa atin ang dekorasyon
ng ating katawan at iuuwi tayo sa payak na anyo,
ay isa tayong mahigpit na buhol ng masisidhing lubid.
Isang pag-isa ng ganting-higop ng kawalan
ng dalawang hinog na lalagyan. Ang kapit
ng dalawang binagang bakal sa halik ng lamig.
Maari ring dalawa tayong islang
nagtatayo ng maraming tulay sa pangangalakal
ng mga bagong alamat.

Isang punto sa ating katahimikan,
sinagwan ko ng aking kuko ang puting agos
ng iyong likod at sa diin ng aking daliri 'y
sinubok ang pagtutuwid sa basag mong mga buto
sa balikat. Mahal, saglit na lang
ay tatawag na ang hati ng gabi, ngunit
may tawag rin ang pag-umbok ng anyo
ng puting mga bituin.
Suungin mo ako tulad ng uhaw ng agos
na sumisiksik sa marupok na patlang ng buhangin.
Maging marahas ka sa mga bakuran
at gawing malaya ang lahat ng lupain.
Bawiin mo sa aking bibig ang salita,
bagkus ay gawing ungol
na siyang tanging wika ng hangin
tuwing yinayapos ng heograpiya ng daigdig.
Ang kamay ng diyos naghihintay
sa iyong sinapupunan!
Ikuyom mo akong parang sanggol
sa umpisa ng paglalang.
Nobyembre 2001.Tayhi.

Ngayong A-gusto

Rahan
Maisasalin kaya ang pag-ibig
sa rahan ng paglapat ng labi
sa lahat ng nakalantad mong ibabaw.
Hindi pagdadalawang isip, lalo na
pag-iingat, kundi pagrespeto
sa pagdating sa ibang tahanan.
Pagpupugay sa tarangkahan
ng harding ligaw, ang malaboy
na paguunti-unti ng hakbang
patungo sa pusod ng kabulaklakan.
Pagkiliti sa pagitan hindi pag-urong
ang nagpapabagal sa aking paglapag
sa sumuko mong pag-ilap. Hindi ko nais
na madaliin ang pagsaboy ng apoy
sa buong natuyo mong bansa.
Saglit ang alaala ng maikling
paglagablab. Nais kong punlaan
ng marahang apoy ang bawat dahon
sa iyong katihan.

Kaniig
Hindi bilang ang magsasabi kung ilang beses
tayong humigang sabay.

Tanging ang haba ng katahimikan lamang,
pagkatapos muling maghiwalay

ang ating mga katawan, ang magsasabing marami
tayong inubos na oras sa pagbabakasakali

duon sa katre ng nakapikit nating mga mata
na nakalutang, bahagya lamang, sa pagitan

ng sahig, at panaginip
ng isang totoong pag-ibig.


Puno
Walang bibig ang puno
ngunit tinawag nito ang aming pansin.
Sa paghahanap ng saksi sa sumpa
ng aming magpakailan pa man

dumulog kami sa payo ng puno
na kayang lampasan ang pagsingsing
ng taon sa aming mga katawan, buhay,
ang aming walang hanggan.

Nang itarak ko ang punyal ng pangako
sa kulubot ng balakbak
umayon ang aming tadhana
sa katahimikang ito:

sino ang makakatumpak sa disenyong
binabalak ng malihim na mga sanga.

TAYONG SA TAKOT, HINDI
Para kay Ate Ling-ling

PANAWAGAN:
“Maniwala kayo sa amin, sapagkat
kami’y dati ring tulad niyo!
Sumasayaw sa dibdib ng Sawa,
at naghahandog ng Kamandag!”

Tayong sa takot hindi makalakad mag-isa
ay hindi dapat matakot
ngunit paano natin haharapin
ang mga mukha niyo?
Tayong sa takot hindi makaalis sa pag-iisa
ay hindi dapat matalo
ng takot. Pero paano natin haharapin
ang mga itinayo niyong mga istruktura
na kami lamang ang nakakaintinding matakot?
Alam ba naming kung ano ‘yun? Dilim—hindi
niyo kayang gumawa ng Dilim.
Kailangan din naming lumabas,
humimlay sa sibilisasyon
ng tahimik na bangko sa plasa—
di ba ginawa yun para sa pag-isa?
Kailangan din naming Makita ang mahal
naming at ang kanilang mga Tala,
kailangan din naming sumigasig para makapasa
sa pagalakad sa pedestriyanong paraan—Normalidad
tuwing kumakalat ang inyong halakhakan,
lalo na pagsumasapit ang pag-dapit ng hapon, marami
ang namamatay sa lason ng sarili naming emosyon—
kaming hindi mahawakan, hindi makahawak—
ang turing namin sa sarili’y walang silbe—
sa mga payak na alikabok ng ordinaryo—
Malinis kaming monghe na sa Altar
dinalisay ng Katahimikan—May boses pa ba kami,
sakaling biglain niyong kausapin
sa kabilang ibayo ng nagbabakod sa atin,
na ikaw matapang at normal, ay nagsigasig
na silipin?
Pipilitin naming sigurong patabladahin
ang lohika sa mata naming kablangkohang
mukha ng lahat ng Anghel.
Pero huwag na huwag niyong ipakita
sa amin ang mantsa sa inyong ngiping kumain
sa mga karenderia at gotohan, ang nokturnal na karnabal
ng naglilingkisang mga katawan, kung saan nagpapasahan
ng laway ang buong bayan sa isang bulag na halikan
sa bakal ng pampublikong kubyertos.
May imahe na sa imahinasyon
naming ang iniwan naming bayan, na sa sulok
ng pinakamainit na temperatura ng laman, nakaantabay
ang kinatatakutan namin.
Intindihin niyo ang kalambutan
ng aming bakal. Naniniwala kaming ang Sawa
na may matang sinlalaim ng parusang impiyerno
at alinawnawang sing itim ng batong tinapyas
sa nakaliyad na mga bundok na nagsi-alsa
sa Limbo at paglimot, at sa mga pook na walang sinasantong ilaw,
ay nagkalaman na—mula sa isang higanteng ere
ng pangamba, hinubog na ito ng paulit-ulit
na mga gabing namumukaw ang mga panaginip—at sa mga katawang
nagitlang bumangon, walang ibang haharap sa kanila
kundi ang walang paumanhing kadiliman!
Hindi kami basta mga batang takot sa dilim.
Hindi lang basta ganito.
Pagtinititigan naming kayo ng matalas
hinuhuli lang namin ang ikinukubli niyong ahas—
at lahat tayo may kamandag, itinatago
sa pinakamaselang kalasag—at inaalagaan. Pangil
sa pangil, dito sa lupalop
ng predator sa predator. At ang kasaysayan
ng sagupaang ito, na nagpasambulat
sa maraming kamandag sa dibdib ng Sawa,
ang sa kanya’y gumigising at nagsiksik ng laman
sa Lakas. At kami ay taga-ramdam lamang
ng kanyang pagdausdos, ng kanyang puwersa.


Litrato ng hagdang nakatambak sa bakuran
Sa kanyang pag-akyat sa ating binababaan

Pagkatapos ng maraming taon
ng pagpapa-apak
lumuwag din ang turnilyo ng hagdan
sa Gabing ito’y umungol
nang walang dahilan.
Hindi siya ang halige ng tahanan
ang posteng nagmumukmok sa apat na sulok
ang ilaw na wasak ang katawan, taga-binyag
sa paganong mga anino, winawagayway ang kuryenteng
oliba sa limbong ang relihiyon ay walang
pag-ibig.

Wala na itong tuhod
na ipantutukod sa bigat
ng naipong pasensiya
sa kawkawan ng taas at baba.
At binungi ng minsang suwail
na sampal ang tabla
nang magdabog ang hindi pinayagang
paa.

Pero makakalimutan niya ba ang maingat
na dampi ng inumagang sneaker
na sa pagpapatahan sa katahimika’y
gumising sa imortal
na intimasiya? (At kahit ang mga kuto
niyang anay ay makapagsasabi
na wala siyang pinatulog na Gabi
sa pagsisilbi).
Nagawa niya na bang akyatin
ang taas, o babain
ang baba
kung siya ay nagkakasilbe
pag nasa gitna?
Paano kaya kung sa kanyang pagkakahoy
di na lang siya naging hagdan?
Kundi isang respetadong lamesa
o paboritong lumba-lumba
o kaya’y madunong na pasamano
ng mga libro?

Sino ba ang makapagpapalit
nang biglaan
ang kayang bumaluktot ng balikat
ng ilang taon—
madalian
isang mabilis na pagpilas
ng Huling Hangganan, ang tanging hiblang
nakabara sa lagusan ng isang galit
na pagpulandit—hinay-hinay na Alimango
ng Panahon, ang dapat humugot
sa sandalan, kung ang tahanan ay isang
palasyo ng baraha—
kung ito’y isang pagpipigil
ng tibok
kung ito’y hindi na muling
paghinga ng oksihinang
sumisid sa malalalang espasyo—
ang bakanteng katawang
sumisiksik sa mga puntod ng titik:
ang tulalang aklatan
ang humihigpit sa mga gusot na umiporme
ng beteranong kurtina, sinasala ang katinuan
sa palad ng bintana, hinihilod mula sa pribadong
likod ng hangin—ang banging ang hantungan
ay kinakapa pa sa dilim ng bulag na daliri.
Mapapansin na lang siguro
isang araw ang patlang
pag hindi na magkaintindihan
ang pababa at paakyat.

At ngayong nasa harap ko mismo
nakaratay ang patay na balikat
ang kahoy na ulap
na naglutang at naglapag
sa ating mga katawang
di nabiyayaan ng pakpak
hinihingi nitong iapak mo
ang teynga ng imahinasyon
sa imposibleng kalansay
niyang kahoy,
at pakinggan
ang alikabuking alunignig
ng mga tibok ng yapak.

Nararapat ba akong
sumaksi sa lahat
ng trahedya sa mundo—
ang hinanakit ng isang bayani,
na ngayong siya’y nakahandusay pa
di na puwedeng apakan?
*
Nakikiramay sa malayo ang pintuan.
Bahagya itong nakausli sa pagsaludo
sa kanyang kasama—para akitin
ang ilang sundanging silahis
ng bagong umaga na tagain
ang anino
at pagsuwayin
sa iba’t ibang sulok
ang mga hindi maluha
nang makaramdam naman kung gaano
humilap ang mangulila.

Bulaklak
Pinumpon ang buong kamay,
ang makalyong kamay, ang kamay
na sunog, ang kamay ng grasa
sa pagkakatuhog
sa malamig na baras
ng dyipning pasma, ang dyipni ng Maynila.
Sinisingil ng katahimikan
ang bawat pagod na mukhang
mukhang bangko, mukhang semento,
mukhang libro, mukhang kaha de yero,
mukhang alambre, mukhang estante at tisyu,
mukhang koryente at pala, mukhang pison at maso,
mukhang langis at makina—mga mukhang
nakasandig sa nanginginig na upuan.

Pauwi na naman ang gutom
sa sikmura.
Tiis, hele ng haplos ng kusina
sa mga eroplanong papel, bangkang papel
mga inililipad na papel palayas sa bintana,
nagpapataba pa ang pitaka sa opisina
bago katayin sa talipapa.
Pinumpon ang buong buntong hininga
ang hingal, ang pagal na hingal, ang hingal
na basa, ang hingal ng lupa
sa mga tahanang
sabay-sabay na nagsasara ng ilaw
at bintana
ang iyaking bintana
ang kurtinang luha
ang Maynila.
Inaako ng pintuan
ang bawat pagod ng katawan,
banko, semento, libro
kahe de yero, alambre, estante
tisyu, koryente...pala, pison
maso, langis, makina
mga katawan ng mukhang nanginginig
sa malambot na upuan.
Pagod na ang gabi
ngunit hindi maaaring mapanatag
ang isip. Kailangan nitong mabalisa.
Kailangan nitong maghanap ng kasagutan
sa mga saradong bangketa, simbahan at kalsada
kung kailan iilap ang pangangailangan
sa kasangkapan at pera
sa relihiyon at Dios.
At kahit may katapusan
ang imortalidad ng koryente
sa pagsaludo sa bandila ng telebisyon
hindi nito gustong lumaya
sa makina
sa isang magdamag lamang
sapagkat makina na rin ang nagsabing
“Tuhugin mo ng pagkakataong makamandag
ang lalamunan ng dambuhalang
nakangiti sa kanyang himbing
bago muling maging gising
at tayo ‘y muling maging matatakutin!”
At pinumpon ang buong puso
ang ispiritong humihinga sa gitna
ng dibdib, ang balat
sa basurahan ng bakal
ang sikmura ng kaluluwa
ang bulaklak
ng laman mo, Maynila,
sa tatlong batang isiniksik ng ulan
sa payong at pinagsasaluhan
ang kandilang nakatirik, unti-unting
tumitirik sa tilamsik ng tubig,
habang isa-isang inilalatag ang teks
sa malambot na yakap ng putik.

Tula-rawitdawit Agosto

Que lugar este kan dayo sa sadiring banwa
sarong pagrumdom kan kaitong saudan kan Tabaco (A. A. Berces Memorial Supermarket) na nasulo kan Nobyembre 3 2003


QUE LUGAR ESTE KAN DAYO SA SADIRING BANWA
1. (Pagpamidbid)
Mari na, rabason ta
an sadiri tang banwa.
Satuyang susugon
kan bitis tang purospuson
an pigtuturuyo
kan mga bisita.
Bago an gabos
ipamidbid ko muna
Tabaco palan, an sakuyang banwa.
Inapod kaitong Pagkamoot
an baranggay na si Maisog
an kagboot.
Digdi kami nagharong
buda nagpuon na matuninong.
Dayo an kagdara kan simbahan.
Dayo man an tuminukal kan pangaran.
Kun tinigbas kuta kan ama
su naghapot sa daraga niyang kastila
siguro Pagkamoot man giraray
an apod sa satuyang banwa.
Pero hare na kaan
ta uminagi na an.

2. (Pagtukad)
Tukadon ta muna
an harong pahingaloan
sa may buol kan Mayon
asin bilog na Tabaco
an satong tanawon.
Hunto duman
an tikab kan siyudad
sa mga nagmamaris-maris
na pantson.
An nakasirip na itong muro
sa kulor buda tindugon
an eskwelahan ni Casaul .
Isla kan San Miguel
itong sawang barbon.
Natunawan itong natatanaw mong
islang nakaburad na lamos
sa ilawod kan kampo
ni heneral Pawa .
Dating natutugdukan
kan tukawan kan mga dato.
Napara kan nagbaha
sa bilog na Tabaco .
Istorya kan mga gurang
na pati kaldero nagralataw
dara kan hukol
hale sa banwang natunaw .
Itong halawig na halas sa tahaw
kan mga kwadradong kabasan
an tinampo kan San Carlos
pasiring sa Malinao.
An platong ito
an kawatan sa Tabaco National .
Pier itong nagsusurusuan
na kahon sa may Causwagan .
Mga puting lamesa kan Matagbac
an mga harong na Deca.
3. Que Lugar Este?(Anong lugar ini?)
Kun hali kang Tiwi
buda sa Malinao ka maagi,
sa San Carlos an palaog
sa banwa mi.
"Como esta San Carlos?
Rumdumon nindong
an ngaran nindo bakong santo
kundi kinua sa ngaran
ni Don Carlos Borromeo
sa Que lugar esteng helang
kan mga dayo."
"Kumusta Pawa! Que lugar este?
Sa dagang ini kan tiempo kastila
an mga pag-iriba kan maisog
na si heneral Pawa
naghingalo sagkod nautsan.
An ngaran kan lugar nindo
an pantson kan saindang pinagalan.
Reparohon mo an dagat Causwagan
sa puro kan mga kabasan
reparohon mo an nakahutad na isla
kan gadan na Natunawan,
an San Miguel na mabarbon
na sawang isla,
reparohon mo an mga kabasan
Pawa an puro kaan,
patulay sa Bombon.
"Karanggahan, como esta?
Kumusta an saimong pagdagó
sa kalot kan matanga?
Rumdom mo pa an namit
kan dugi asin daga?
An parong kan udo kan damulag
an ngurobngurob kan nagdadaruydoy
na tubig sa marurugi?
Nata dai ka nang ribok-ribok
ngonian na may lansang an bangui?
Daing pinagkaiba an saimong lipot
sa saimong katoninungan.
Nagkukuriyat an túnog
sa baralag-balag na awot,
kahadean an saimong mga dalan
kan nabuang mga ayam.

Harayo an hiling,
dai nagtitinuhan
an kapilya kan instik
buda an dakulang simbahan.
Parasaway sana an parasuway
na salog Tayhi,
na kun hemateon mong maray
garo naghihibi.
Iyo na an su suanoy na banting
kan kampanang nakalubong
sa parapulinas na baybay,
na kaito an tanog parapaisi
sa mga morong masalakay.
Itahi kan salog kan Tayhi
an baranggay Bacolod, Bombon, San Juan
dangan diyan sa parteng Panal: an Baranghawon.
"Que lugar este? ining estaran kan mga ungman
baranggay kan limpoy buda barang
ining kadlagan kan itom na ispirito!
Baranghawon, Baranghawon an iapod ta
sa lugar nindo!"

Huyan an plasa
buda an kanyon na punggol
nakatutok sa alimpuro
ni Huseng Rizal sa altar
kahampang si Kristong Hesu
sa balyong tinampo
sa trono kan duwang anghel
na may kapot na kalayo
sa nagkaralaom na masetas
sa Kristo Rey Patio.
Ziga abenyu , CCS , munisipyo
sa palibot.
Nalingawan kong iunabe
su kaitong fountain
na an tubig berde.
Su mga aking nagralabog duman
sa nagdudugimang lumot
kairidad ko na ngonian.
Inda kun rumdom pa ninda
kun ano su dating yaon
kan dai pa an pagodang iyan.

Sentro kan Tabaco.
Mga department store kan intsik.
Ipangadyi ta sindang darai na digdi
Jods, Settlers, Twins
Waffler, Ziga Arcade
Mayon Bakery, Jade.
Nakatana pa kamo, mga bagong supang,
kan pan de sal sa panaderyang Mayon?
Naka-bowling sa Settlers
kan bola kan kanyon?
Nakahalo-halo sa Twins
na may libreng barquillo.
Naka sine sa Ziga kan Ben Tambling
dobol wid Bituing Walang Ningning
habang nasusulo kan sigarilyo.
Naka-disko sa Jods,
naka-nintendo sa Jade
ki Contra buda Super Mario.
Darai na sinda digdi,
ipangadyi ta sinda.
Halat ano ining nasulo?
Ano pa, di su saodan kan Tabaco.
Sa likod kaan Divino.
Sa likod pa Santo Kristo.
Sa puro kan Bonto,
magtoo ka ta malansang San Roque,
magwala ka ta maimat-imat na Cormidal.
"Ano na niyani su pangitorogan mo, Kabong Baldo?
'Si Kristong nagtaram na sabihon ko sa mga tawong,
Magbago! Magbago!'
Iyo baga ini an Que lugar este mo,
Santo Kristo!"
"Ika man Maniogan, como esta?
Maniyogon kan tiempo liberasyon ,
ngonian, lalo na sa may doongan
barag-barag an mapamaro sa dalan,
bakong Cormidal na an saimong ngaran?"
"Kumusta baranggay Butete?
Kun dai nagka-ermita
dai maaapod na San Roque.
Iyo man an, an saimong Que lugar este."
Sa puro kan San Roque,
sa puro kan Cormidal
sa baybay kan Tayhi buda Bacolod
sagkod sa mga kabasan
kan Pawa buda San Carlos,
an minaubo sa San Miguel, sagkod Rapu-rapu
an minaubo sa gadan na Natunawan
iyo an matinao-taong dagat Causwagan.

Na minahadok man sa baybay
kan San Lorenzo, Salvacion, Fatima,
an masarabat saimo
kun lalaogon mo kami
sa paagi kan Legaspi.
Dai pa tapos ta yaon pa si San Ramon,
Cobong pandayan, si Tagas na heneral
kan duwang kampo kan mga gadan .
Yaon man si Cabángan sa suksokon na kadlagan
nakasagkod si Bongabong sa inutan kan Baranghawon.
An Que lugar este kaining mga santong baranggay?
Sarong bagyo, sarong nakasalbar na lantsa
an nagpangaran na Salvacion sa dating Alola.
Kan an Alola naging Salvacion
an Anglo naging San Ramon.
Igwang duwang Tagas, pequena buda grande
inermitahan su dakula ni Nuestra Senora de Fatima.
Mangnohon na dai nanggad nawawara
sa may mga arog kaining Que lugar este
an sarong Santa buda kapades na ermita.
Mari na, sa Angas maduman kita
na dai daa pigtutubuan na awot,
o mag-atop ki butong na binasag
sa Basagan.
Madasmag man kita sa mga bonot ki niyog
nganing madesmayo sa Búnot,
kun dai susugon ta su buhang
sa tahaw kan Buang.
Yaon pa daw si Esteban
na nangagyat na moro sa Guinobat?
Ano daw kun su mga aswang man
sa Mariroc?
Maray pa mag-usol kitang gapong
kinuspa kan Mayon sa Magapo,
o harokan ta oras-oras
an burabod sa Oras.
Kun dai osonan tang
manlaenlaen na tinanom
ki niyog, abaka o batag
an nabyading daga sa Oson,
rabason ta, paburakon ta giraray ki pagkamoot
an dagang ini.
Kun muya nindo hanapon ta kun totoo
su kastilyong kastila sa Quinastillojan.
O kun totoong masuwa sa Sua
o maigot sa Igot
o kun tatao man maggibong oring
si San Isidro kan Boring.

4. (Paglugsot)
Pagbaba ta tapukan tang sensilyo
an mga aki sa gilid kan tinampo,
ta nganing an paglugsot ta
bakong madeskwido.
May mahihiling ka
pero dai ka na magbugnot
kan mga burak buda masetas
na minarambong sana sa lipot
asin namit kan bulod
ta maluyos man sana
pagtinanom sa baba.

Maaagihan ta sa Buang
an karigusan na garo daing kasagkoran
an tangga kan hagyanan .
Huyan an bolod sa tahaw kan Quinastillojan
buda Bantayan na buklod kan mga mongan.
An kaitong Rocca Monte maaagihan,
dangan San Antoniong para-gibo
ki liya-liya buda butakang ratan.
San Vicente palaog sa Matagbac
dai na magngalas kun matawo-tawo
ta uro-aldaw nang igwang bulang.
Dangan an Bangkilingan buda mahamis na Panal
na an tahaw kaini Tabaco National.
Kun mapa-Pawa kang hidali
bumalda ka na sa Bangkilingan,
kun gusto mong magpa-Tayhi
Karanggahan an agihan.
Kun muya mong magpasaod
sa Panal an dalan.

BANGUI SA TABACO
Gurano daw kagayon
an planeta kan Kagurangnan
kun an kinaban ta pa sana
arog na kaini?

Giraray, ini sarong langit
na daing gira nin dampog.
Malumoy an salug na binunot
nin ugot.
An mga syudad sa bulan
ilaw na plos.
Igwang pagtubod
na an sildang kaining gatas
na minawagas sa itom na salog
kan paros, pero puting bulawan
na minadaruydoy sa mga palapa,
an minataong namit sa mga gulay
na nagkakaturog sa maimbong
na daga.
An bulawan na ini isabwag pa
kan paghangos kan saradit
na masetas sa sirong
kan mga kahoy.
Marambong an natad
kan mga bagay sa diklom
na naririraw sana
sa arog kaining kabanguihon.
Pagsinabi ko na an mga bituon
garo mata kan sarong nagpapadaba
pig-ootro ko sana an naitaram ko na.
Pero hilinga ta an mga bituon mananggad
mata kan nagpapadaba!
Daing hungok sindang
nag-aapod sa mga kairibang nawawara
sa kadlagan. Nag-aapod sinda satuya
na sinda tabangan na maipaabot
an saindang pangapudan.
An pag-apod nindang ini
an totoong minagibo kan bangui.

Sayang na bangui na dai kamo digdi,
ano daw an saindong piggigibo
kan ini nangyayari?

MATANGA SA SIRONG (kan saudan kan Tabaco {A. A. Berces Memorial Supermarket})
Dai nagkakaturog an mga tinampo
sa kakaubo kan makulor na mga kariton,
na mapakakan sa mga lalaking pinanlingaw
kan riverside .
Nasusupog an mga masanling anino
sa mga naglalamay na para balut,
trangkilong nagtatangka na garong mga puta
sa gilid kan mga saradong tindahan,
naghahalat kan mahigop kan masabaw na bonay.
Daing pundo an paglagatik kan mga plato
asin kubyertos, sa maliwanag na mga turo-turo,
dakol an nasusuriaw sa de-gasang minahamot
sa sangkap asin sangaw
kan sarsang adobo buda balaw,
na minapakulit man sa makilimos na naghahagad
sa matabang kusinera ki diit na maluto buda sabaw.
Dai natatapos an pagdangdang kan mga oring
sa barbikyuhan sa may paradahan, mientras na
napupulnas kan hinang buda luha an koloretes
sa pandok kan daragang parakayab, nakikidangog
sa ngaspakan kan duwang bakla
na nakahurandig sa sarong nagdugimang bangketa
na piggigibong kasilyasan kan mga bulatikon na parot.
Sa tahaw kan tambakan kan basura, oratihon an sarong bua
sa pangangampanya sa mga karton buda dyaryong
pinatusan ki tinapa.
Dai nanggad minaako an lapang repolyo
sa suhol ni Balistoy na sanggatos na patos ki istork.
Dai nahihirak an mga túnog sa mga nagnananok
na makilimos,
na nagtatamong ki dyaryong may imprentang puk yen,
na minayating sa ansod kan kalburo buda duga kan mangga.
Malipot an unit kan paril kan pampublikong saudan.
Nagdudumig na garong luha an singit kan mga hariging
minaparat sa ihi kan mga buyong,
minamurit sa gurit kan mga pangaran ki babayi
buda kinurit na lusi.
Marumirom an mga bintana kan dambuhalang semento
sa sentro kan banwa, minaati an langit sa paglabar
kan murit kan karugadohan.
May pigngungurobngurob na pangadyion an nangarayakaya
na ngimot kan mga imburnal, hakog sa hasang, ubak asin dugi;
sa sobrang bata kan hangaw kaini, dai lamang minakiling
an sarong de-walkman na para-traysikol
sa aking nag-uula, ta nabayaan kan byahe pauli.

PANTOMINA
Mala sa tugtog na nagpipinaw-pinaw
sa banguing nagiingaw-ingaw
matataram kong harayoon
an pinagdarhan ninda
sa mga nagiimat-imat na ilaw.
Sa likod kan mga kahoy
na nagsuklob ki diklom
yaon an mga harong
na dai ko pa nadagos,
duman baka hali
ining pantominang
nagtatare sa paros.
Dai na digdi dangog
an mga pades
kan nagbabalseng bitis
sa dagang mahinangon ki alpog
o an pagtuga kan soltero
sa daragang kuminiripot
na mapulang kampupot.
Pero an langitnon salming
kan mga matang nagpipiriyong-piyong
sa pagmawot kan mga daragang
idulag sinda sa diklom.
An ibang dai nakakatios
minalampaw na luha ki kalayo
pasiring sa daga,
dangan napapara.
Asin sa saindang pag-pantomina
nadadara an huyop-huyop
sa biriran na mabrasohon,
sa bugambilyang maarmason
minadaguso.
An daguson man
an balkon kan harong kong
palsok an ilaw, mientras naglalakaw
na huna mo nagpapasyar sa pungaw
an mapulot na pantominang sayaw
sa natad kan naghaharayang
tinanom.

UDTO SA SIRONG (kan saudan kan Tabaco {A. A. Berces Memorial Supermarket})
Nauumayan an hapon
sa mga daragang nagsasaraod
haling ibong ,
sa saindang gubing
na kun bakong sobrang pula
sobrang lamti,
kun bakong sobrang laba,
dai pang sanli.
Maisog an pahamot
kan bagong hakbot
sa RTW. Parong plastik
buda alkampor sa baul,
lalo na kun su panlaba pa
an pinanghugas sa unit.

Iyo, sinda an pig-uurulukan, turuya-tuyaoon
kan mga taga-sentrong tambay.
Pirmi daa panong garo ma-simba,
mapabarayle, ma-diskarte.
Pero sisay mananggad an nakakaaram
kan rarom na pinaghalian kan parong
kan mga burak na ini,
kundi an daing hungok na hukol
na minatipon kan saindang isla,
kan daploson na dagang
minakarigos saindang hamot.

Sa harayo, kagayonan na satuya
an binayaan na ki hiyom
na yuropyop na mata
kan para-prutas sa kauubak ki aranghita.
An saiyang daghan
prutas na dai nang duga.
Nagtatare sa alambre kan tarom
buda pangiturugan
an parala niya nang guramoy,
mientras pigsasabudsabudan siya
kan saiyang aking
nurunuun na an sipon sa kangangawngaw
sa duso kan nagdudumig na rungas
sa kakadalagan sa haraphap na rampa
paitaas.

HUDYAN NA PAGKASULO KAN SAODAN KAN TABACO (A. A. Berces Memorial Supermarket)
Nagimata kami kan kamas-kamas
buda haya kan mga ayam.
Boses ni mama
buda kan saiyang bitis
sa paril.
Marata na kamo,
pano na ining luya
Sulo na naman su saod
kan ini naitaram niya.

Nasa paros an kurutabkutab
kan gabos.
Minagaot niyani ining ngipon
sa samuyang pandok
kan pigsabat mi sa motor.
Sa harayo, palaog sa sentro,
sa may simbahan,
malinawon na dagat
an mag-agahon
mientras na naglalawod pang
mga gasera an mga bituon.
Puon ki kahoy na marambungon
ki itom na dahon an aso
hale sa daghan kan sentro,
sa lipod kan nagraralangkawan
na mga istrukturang semento.
Tuda an sirena
kan mga trak na pula
pero nagibo na kan kalayo
an saiyang muya.
Ubos na su sirong
sa pasilyo kan mabanig buda mapili
kan makaabot kami.
Ugot pa sa ma-groseri
sa ma-sira antes sa ma-karne,
an mga rehas kaini, nagkulong
ki pulang tandayag
na gustong makabuhi,
naghahagong an pagkamang,
nagpuputok an pagbangga
sa paril.
An yaon sa itaas,
magpuon sa binultong pansit
hanggang sa pisog kan monggo
pinakyaw nang gabos kan kalayo.
Sa baba mangurol na espada an tubig
na pigwawasiwas kan mga bombero.
Kataning ko na gayod an bilog na Tabaco,
pighihiling an luhay-luhay
na pagdilot kan dila kan sulo.
Paril sana an tulang
na itatada.
Luha sana hale sa pugol na pagnguyngoy
an luminuwas sa paghaya.

Anong panginoron an pigmamaanan
kan nagdudurumig na mata, sa arat
kundi an langit na kulor abo.
Mag-agahon,
pero an sildang kan sulo
aldaw na pasulnop.
Haloy-haloy man kaming nakatindog duman
bago nariraw kan pamuklat na aldaw
an tada.
Pangandam mi an takig kan nalunudan
sa pampang mientras na pighahalat
an sakayan sa lawod dara an lawas
kan lamos na manungod.

Kan dai nang makanapan
nagpahunod na an kalayo
sa kagadanan.
Pero dawa nakalihis na
an inagihan kaini may dalso pa.
Pero sa kamot kan nangangaipo
nasa haldab na an kan bituka.
Mapadangdang na sana
kaysa pumuti an mata.
Nangmuda kami, nambakay ki tabak,
namukpok ki tubo,
kan pigsarama-samaan kan tambay
buda parapakilo ki lansang
an natada sa samong mga tindahan.
Pero mas dakol an kamot
na gustong makinabang,
dawa naggasod kaming 'yaon su kadsadiri'
dai lamang kami hinade.

Gusto kong haputon
kun hain ako.
Pero an pagngalas winalat ko na
sa luhong naghulpot sako.
Maski may kudot sa daghan
mientras na pigmamaanan
an pagbaglang ini
sa satong saudan,
akoon na sana
na arog na kaini karara
minapángal an satong banwa.

Rumdumon ta an monumentong ini
kan unit-oring na higanteng
kinoronahan ki kalayo,
na kan nobyembre tres dos mil tres
binitay kan banwaan man sanang
inaling niya sa sadiring daghan.
Kapahingaloan para saiya.
Daing katoninungan lamang
sa saiyang paragadan.

AN TULANG KAN SAODAN KAN TABACO (A. A. Berces Memorial Supermarket) MIENTRAS NA LUHAY-LUHAY PIGGAGABA SA MATA KAN SARONG PARATINDA
Ini sana an paaging aram ko
nganing luhay-luhay kang malingawan.
Ngonian na diit-diit na pigrurugba
kan maso an nasulo mong laman.
Dispwis masabi an iba
na marhay na ini
nganing matukalan na.
Marhay na man sakuya
an arog kaini,
na runuton ka ninda,
pulbuson na garo pulbo
kaysa man mahiling kang
binalad sa kasusupgan.
Mala baga saro kang pig-ulian
na luminigid sa uring,
dispwis pinalapiga
na dai ki ano pa man.
An paril na rehas
sa eskalon kan dating ma-karne
buda ma-sira
iyo an tutong mong kostilyas,
na pigbuburubaralda na sana
kan nagsisirigayan na bayong.
Midbid ko an mahibog na bángog
kan sinapnang kuwarta
buda lansang.
Ini pirmi an parong mo
pagnasusulo ka.
Nono pa ako kan nasangab ko na ini
kaitong disi nuwebe nubenta
kan sa saimong uring
nagkaykay kaming sinsilyo.
Kaito, nagkahilingan pa kita.
Ngonian hudyan na ini.
Ta sinurubol na kami parayo
sa lawas mong gadan
kan binalo mi ikang ranihan.
An iba samo sa Cormidal nakatapok
an iba sa kun sain na gilid
nganing makapuon nagsuroksok.
Dawa pano an lawas mo
kinua na samuya,
nganing magamit na an daga.
Kaya sa harayo na sana
ako mabisa
mientras na ika
anion pa.

Sa hudyan, aram ko man sanang
masalak ka sa dagang
samuyang natitimakan
arog baga kan mga lawas
na huminaradok sa ati.
Isasabwag ka kan paros
pasiring sa probinsiya
kan mga kabasan
sa inulnan kan mga paroy
antes na makasagkod ka
sa malutong samong kakaonon
asin maitanom giraray
sa samong daghan.

PAMIBI KAN KAHOY NA SENTENYAL SA BU
Pano Mo daw nailaog
sa sarong pisog
an lawas ko, Kagurangnan?
Ining sanga kong dupa
sa pagsukol sa kinaban
pano tinipig?
An sarabod na gamot
na sa manlaen-laen paduman
sa madiklom na daga
pano inataman, pano hinipid,
nganing pagbusi makua tulos
an dalan pauli sa tubig?
An nagsurupak na dahon
sa naggantol na sanga
pano Mo tinahi?
Anong tingog igwa Ka
na kaitong ako banhi
naapod Mong sumupang
hali sa ati?
Gadan an daga
kun dai an Saimong pagpadaba.
Baog an tubig
kun bako Ika
an mapatomar sakuya.
An uran, an aldaw, an bulan
na minataong namit
sa sakuyang duga,
gabos nakatanggad
sa Saimong pagmukna.
An mga singsing sa sakong lawas
nagbilang nang ribo-ribong
pagbilog kan bulan
buda pagpasa.
Dai na kaipuhan kuguson
ki sampulong brasong pades
an sakuyang puon
para an edad ko bilangon.

Sa limpoy ko ogot an paghapot,
pagpasuway asin pagkalot
kan mga madunong
nganing matuparan
an tulang na mataram
kun kisay talaga kamot
an naggibo sa kinaban.
Uminabot sa atomo
sagkod sa ukay
pero sa halabang huron
dai nasusog kun sain hali
an poon kan buhay.
Warang nakakaaram
kundi Ika sana, Kagurangnan,
na iyo an kuminomo-kumo
sa pisog kan sakong kagabsan.

AMAY NA AGA SA NAGA
Nagpapaumay an mga kalag
na hinudong kan bangui.
Mururat-murat, namungaw-mungawan,
minaralabar sinda kan takig
na minatarakdag na tagisti.
Mala kaini dumog an mga tinanom,
an mga tinampo pano ki hibi.
Ini an walat kan diklom
na buminuklos na pauli.
Arog kaini an tamang laen
ki panahon. Ta magayon
magpasiring sa dagat
maglapiga sa baybayon,
asin maghalat—
maghalat.
Abo an langit
na an buot may kulog.
Abo an hukol na hagab
kan ilawod.
Maghalat sa nagrarasay
na baybay
asin maghalat
sa nakatukaw na gapo.
Sa pagdoong kan hukol
may kaday na lamos
buda moto-moto.

Mahugpa an uran
na mga dagom
ki gurang na daraga
na magumos asin mahipid
sa dagat na garo traheng tela.
Ini iwagas asin iheras
na garo traheng tela,
ibilog asin itahi
ki sarong gurang na daraga
gamit an naghuhurugpang dagom
kan uran.
Dai pa lamang ugaring
nakakanamit ki hukol
an Naga.
Hababaw an matris
para magbados ki hinog
na dagat.
Magayon kutang makapurot
ki katoninungan digdi sa gubot.
Hanapa, kun kaiyan may natatada pa
digdi sa daga, hanapa!

ESTEBAN
Kan inot siguro, Esteban
an Guinobat pirming matadong
kan sa mga kontraryo kan kinaban
kamot mo pa an pighahadong.
Kan sa mga para darang karatan
an bungag mo dalugdog,
buda sa balanggay na makadlan
tataramon mo an pigdadangog.
Siguro Esteban kan inot
kan an duminayong moro
inagyat mong bungagan
su mga kahoy nagtarakig
an mga tabay na gamot;
nganing kan dagit
dai mo mabalingan
su mga rimuranon
sa takot nagpatambon
sa kalot.

Ay, ay, ay, Esteban
kan ika pauli na
sa kagadanan,
nagringsal an bangui
nakugay an mga dalan.
Mga dago an pamibi
kan mga babaying nakabelo
sa makahoy,
sa lubungan kan mga hade,
sa paghatod sa kalag mo,
pauli.

BAKASYON
Naga, garo sana paghalon ki liwoy
an pag-ako ko saimo
sa sakuyang daghan.
Uminanod ka sa ugat kong lana
sa makinang gadan.
Bakasyon kan mga lawas tang layas
kan pinasilyab mo akong gari kabasan
sarong tag-init, sarong aranihan
kan mga buradol
buda pagbuntog sa labogan.
Paghigda sa awot
sa natad na mahigos mamurak
an pagmati kaini.
Sa limpoy kan mga kahoy
na ramog ki kalibangbang,
atibagros buda basol
sarong badat na udto
sa naglalabyog na duyan
an pagmati kaini.

Garo sana paglukso
sa hararom na burabod
pakatukad sa nagaarik-arik
na bulod
an pagrasay ko
pasiring saimo.
Kaito, an Abril
garo pirming udto.
An paros sa kurtina
pirming daing gibo.
Oras kan pagburak
kan mga oro-alasdose.
Oras kan mga primerong
pagsupang
kan pagmati.
Ta pirot an gabos
kaya naisipan magpasyar
kan Diyos.
Bulawan na sildang
an lawas Niya sa langkoy.
Bulawan man sa lawas
kan daragang bayawas,
bulawan sa dudo
kan bados na tapayas.

Dai naghukol an langit
kan namatean taka.
Nagsurupang sana an ngaran mo
sa gadan na gapo.
Ta may sarong bulanon
na pinalibutan ta an bangui,
dangan naghapot
sa nagtatalibong na bote
kun ano an mga saray
tang pagmate.
Kan sakuya mo itinao
an burak na kasimbagan
kan saimong daghan,
guminibo kang kalot sa panahon
na dai na matatambunan.
Dai ining ibang gibo
kundi an apodon ako
na bumalik sa banguing ito
asin magpalubong
sa paggirumdom.

Antang saro-sarong nagtarakdagan
an mga dahon kan kalendaryo.
Ruminuluhod na
an inasyab na paroy
sa kabasan.
Bumwinelta an hagab
sa mga dalan,
na dati nagpupungak-pungak
ki mga dalagan.
Nag-apod naman sako
an sakuyang ulian.
Ini na an pagbalik
kan uran.
Sa sakuyang paha
tinipon takang maray
sa higot kong kamot.
Maski garo ini pagtigbas
sa bitis kan oras,
pagpakihuron sa paros
na magpakugos.
An naginibo ko sana
an hilingon ka
mientras na an naginibo mo sana
an luhay-luhay na isara
an pinto kan lunadan.
Garo ka su uran, sabi ko
na buminulos kaito satuya
garo man ining uran, sabi mo,
na dyandyan sangaw na ki daga.