HARIBOL SURALISTA

HARIBOL SURALISTA
Pag-omawon an Kagurangnan, an pursang minabusol kan sakong pluma. Haribol.

Pùngaw
1
Ang kabangguihon tang ini
an mas minasuhay sa tuya.
Pigpaparumdom sakuya kan mga bituon
an satuyang pagitan.
Dumog an awot
na sakuyang pigtutukawan,
mala pasa an lipot kan tùnog
sa unit kan duros.
An bulan nakasabit
sa pispis kan biriran.
An silyab kaini samí
sa malinig na langitnon.
Isinubol baga ako kan pagka-uyam
sa ulay kan koryente
digdi sa natad
asin magpagkot nin sigarilyo.
Asin mahiling ko an asul na diklom
buda matuninungon an mga dahon.
Pirit na naman akong pig-aalsa
kan konstelasyong Orion
sa maniwang niyang abaga.
Dapat gayud na sakuyang ikanta
an namamatean ko, sa iya.
Sa pangingimigkimig kan mga bituon
aram kong naghehemate an mga tawong lipod
sa sirong kan sampalok.
Dai dapat ninda ako anohon, ta kaapil ko sinda.
Saro an samuyang puso sa pagpadaba sa matangá.
Ta digdi man sana baga sa mga oras na arog kaini
nadadangog an samuyang pagdágo.
An haldat kan samuyang daghan
mas minalanit pagbako nang mainit.
Mas marhay ka sakuyang ayam
ta ika may balukag, kaya mo na painiton
an saimong takig.
Pero ako na hubá sa lipot na arog kaini
sain mapaiplí?

2
Garo kita mga ayam sa bangui
dai nin hungok sa pagparong kan atí.
Pag kita mina hayá, napapasá an kadlagan
pero dai nin minapurot kan satuyang ginubot.
Pagkaaga kita man sana an natutunok
kan tiunay na tarom.
Dai lamang minatarakdag an mga bituon
pag tiapod ta.
Dai ta aram páno sáwudon an saindang
tataramon.

Kun gusto mo akong makua
ipiyong an saimong mata
asin humiling sa diklom.
Yaon mo ako diyan itinipon,
kinamadang paros na hinangos
mo sa hampang ko!

3
Minabulos an ngirit mong mga salog na dai nin katapusan.
Irugbá an pangá kan mga bulod, iluhó an mga kuweba.
Kaya ako inanod dai nin hungok, dai nin kusog na punduhon
an saimong pagguyod.

Idara mo ako sa lugar kun sain dai ako nin kamot,
dai naipipiyong an mata buda dakula an talinga.
Tigpaugom mo sakuya an kinában, sa sakuyang liwoy ipatunaw
sa pagrumdom pa sána ini kan saimong pangaran!

Ako baybay man sanang malumoy an daghan,
minarasay na dai nin túlang pag saimong iagihan.
Ako maiba sain mo man idara
basta an tubig mo makairiba.

4
May narurumduman siyang pandok pag siya minahiling sa bulan!
Siisay daw an masuwertehon na sulterong dai niya malingaw-lingawan?
Marhay pa ika Padangat, kairibahan mo an saimong padaba.
Saimong nahihiling an saiyang hawak sa atop kan mga dampog.
Bako siyang bungog sa mga pangadyion mo, an paghangos mo saiyang bestado.

Sa hagyanan kan saiyang sildang iatang mo an sadit mong daghan.
Ikurahaw an saiyang ngaran, dulot na magtarakdagan an mga bituon.
Sa diklom. Kun haen an mga nakukulugan nagsusuruksok. Sa awot ihinat
an saindang matanglay na mga liog sa pagtangad sa panginoron
kan saindong paghaprosan.

Padaba, nalulugadan ako pagbulanon.
Minadumig an sakuyang mata pag ini’o maliwanagon.
Ta aram kong dai naheras nin marhay an buot sabihon kan lumlom
sa lambang harong.
Itamong mo an diklom kan bangui, itamong mo gabos
dangan ibayaan akong nagtatakig
sa sálog.


Sa Bus Pa-uli Hali Sa Katorse Kan Mga Puso Sa Legaspi
Mariraw kun anion ka
kuta may pagkot an mga aninipot
ngonian.
Pauli an bus sa hinalian mo, ta.
Nakalunad sakuya an magabat na buot
kun nata ako anion pa?
Aram ko man an muya ko: bako digdi
kundi baga sa taning mo.
Nata daw ta nagpawalat ka sa Legaspi?
Ako man sa Tabaco mapauli?
Nata kaipuhang maging dipisil
an sakuyang paghali.

Makaskason an pasi kan luha
sa pisngi kan iluwas ko an payo sa paros
an mata iminuklat sa bangui.
Kun anion ka kuta
nata ta kaipuhan pang humiling
sa luwas, sa bintana?

Mariraw kun anion ka
kuta dai ako naghapot.

Panó nin ilaw an Tabaco
sa sakuyang pag-abot.
Sisay an saindang pigpaogma?
An mga pandok na dai nin gabat
sa hukol kan paduman, padigdi
minalagpas, minabalda parayo sakuya.
Makatakot hampangon an higdaan,
an bintana. Baka magparumdom kan mga nasa harayo.
Lalo na pagnakasírip nin bituon, páno na,
pigisip-isip ko, kun hanapon taka?



Bako Man Kami Para-isipon Pagbangui
Bako man daw kami para-isipon pagbangui
Pagtogdon kan manok, turog naman kami
Sa nanok pigsamba an mga bituon
Mga kagurangnan tang harayuon

Kan pag-abot kan koriyente
nakanuod na magdalan TV
Kaito bagang túnog ang hayahay
ngonian kun dai nanggad belintilador,
dai na mabubuhay.

Mauswag an makina sa nali
Asin kun hilingon sa harayo
mga patenteng puti
Garu baga nagrolosad na mga bituon
sa makasuriaw tang kabanguihon.

0 comments:

Ako Kalag Omay (2015)

Buhay-Gadan (2014)

Ha'dit sa byahe buda iba pang mga bagahe (2013)

Hamot kan Narumdom (2011)

Suralista: Mga Rawitdawit (2010)

Suralista: Mga Rawitdawit (2010)
Makukua sa: Gabos na Lucky Educ. outlets (Naga, Legazpi, Tabaco, Polangui, Sorsogon); Tabaco: Arden,Imprintados Advertising. Naga: Lucky Educational Supply. O kaya sa 0917 524 2309

Que Lugar Este kan Dayo sa Sadiring Banwa (2009)

Que Lugar Este kan Dayo sa Sadiring Banwa (2009)
"Maunod, magabat. Alagad makamuyahon ta magian basahon, ta makamuyahon saka labas an tanog. Makata, uragon." Gode B. Calleja. Abilable sa gabos na Lucky Educ. Supply Outlets; Kulturang Bikolnon. For inquiries:0917 524 2309

Maynila: Libro ng Pobya (1999)

Maynila: Libro ng Pobya (1999)
Makukua sa gabos na Lucky Educ Supply outlets buda sa Imprintados Ads sa Tabaco City. Para sa mga kahaputan mag-text sa 0917 524 2309

Karangahan Online

Karangahan Online
Karangahan: Pagranga sa Panurat Bikolnon. Kagibo: Jimple Borlagdan. Pinduton an ritrato para makaduman sa Karangahan

On Borlagdan's Poetry


A Rush of Metaphors, Tremor of Cadences, and Sad Subversions
By Tito Genova Valiente
titovaliente@yahoo.com

The first time I read the poems of Jesus Jaime Borlagdan, Jimple to those who know him, I felt immediately the seething movement of the words. There was a rush of metaphors in his works. I immediately liked the feeling that the rhythm caused in one’s reading for poetry, in my book, should always be read aloud. I was hearing the voice. It was a voice that happened to sound from afar and it was struggling to link up with a present that would not easily appear.

It was heartbreaking to feel the form. I felt the lines constricting. I saw the phrases dangling to tease, breaking the code of straight talk and inverting them to seduce the mind to think beyond the words. Somewhere, the poems were reverting back to direct sentences, weakening the art of poetry with its universe of ellipses and nuances, but then as suddenly as the words lightened up, the poems then dipped back into a silent retreat, into a cave, to lick its own wounds from the confrontation that it dared to initiate.

For this column, I decide to share parts of the longer paper I am writing about this poet.

In Karangahan, the poet begins with: Bulebard, ikang muymuyon na salog/ki gatas buda patenteng nakahungko,/ako ngonian kahurona. Borlagdan translates this into:Boulevard, you forlorn river/ of milk and downcast lights/ speak to me now. Savor the translation, for in Bikol that which is a dialog has become an entreaty.)

The poet is always talking to someone but in An istorya ninda, an osipon ta, he talks about a the fruits of some narrative: Ta sa dara nindang korona kita an hadi/ sa krus, kita su may nakatadok na espada./Naitaram na ninda an saindang istorya./Punan ta na man su satong osipon./This I translate as: For in the crown they bear we are the King/ on the cross, with the embedded sword./ Marvel at this construction, as the poet cuts at the word “hadi” and begins the next line with “krus” and the “espada.” Marvel, too, at how he looks at conversion and faith, a process that made us special but also wounded us with ourselves stuck with the sword.

Finally, the poet says those lines of the true believer: They have already spoken their story, now let us begin with our tale. The poet does not have a translation but will the istorya in this line be “history” and osipon be “myth.” Shall these last four lines in the first stanza be both a subversion of our faith embedded in a foreign culture or a celebration of what we are not, and what we have not become?
Puni na an paghidaw. Puni na an pagluwas/hali sa kwartong pano ki luha, puni na/an paghiling sa luwas kan bintana./Puni na an paghidaw para sa binayaan./Puni na an pagsulit sa daluging tinimakan./Puni na an paghidaw sa mga sinugbang utoban. Terrifying lines as the poet calls us to begin the remembering and also begin the moving out from the room full of tears. In the poet’s mind, the lacrimarum vale or valley of tears had become an intimate area for instigating his own release.

The rhythm is there as in a prayer. But it is no prayer. There is the repetition but it is not a plea. There is the self but it is one that has turned away from itself into something else. That self is one that shall face the recollection of the faith that has been burned.

And yet the poet, resolute when he wants to, loves to sing and hint of fear and anxiety. Even when he is merely observing children playing in the rains, he summons images of terrible beauty. The skies become diklom na pinandon na “may luho” (with hole). From this hole, comes the sarong pisi ki sildang/ tisuhon na buminulos. The poet stays with this metaphor with such intensity that the silken thread coming from the hole justifiably becomes luhang garo hipidon na busay/paluwas sa mata/kan dagom. Dark wit and a penchant for the horrifying are tandem graces in these lines.

This is the poet who can, without self-consciousness, tell us of the …haya/kan mga ayam na namimibi/nakakapabuskad ki barahibo/nakakaulakit ki lungsi. He whispers of “halas na rimuranon, malamti/sa hapiyap kan mga bituon.”
This is a startling universe, where dogs pray (and bay), and where fears bloom and paleness afflicts and infects, and serpents are caressed by the stars.